در دوران معاصرایران و در جریان نو شدن، متاسفانه قادر نبوده ایم اندیشه نوسازی شهری را با تغییر سبک زندگی ، سبک معیشتی و ساز و کار های اقتصادی-اجتماعی یکسان و همراه سازیم. در این مسیر موضوعات بسیار مهمی چون کیفیت، همواره به شدت تقلیل یافته اند. در واقع در ایران، ناهمزمانی ، موجب فرسایش تدریجی و تخریب بافت های تاریخی شده است تا آنجا که امروز به غلط انگاره فرسودگی را به این بافت ها نسبت داده و براین اساس خود را مجاز به تخریب بیش از پیش دانسته ایم. ناهنجاری بافت های شهری که امروز شاهد آن هستیم، فرایندی تدریجی و برآمده از عمل نسل ها نیست، بلکه نوعی ویرانگری متعلق به شاید یک نسل و حاصل از عدم تطابق جریان نوسازی اقتصادی و نوسازی فرهنگی- اجتماعی در بافت‌های تاریخی، میانی ، و سکونتگاههای غیر رسمی است . در پی نگاه صرفا کالبدی متکی بر قوانین و ضوابط ظاهراً حمایتی، فضایی پرمشکل از جنبه اجتماعی و پرمعضل از جهت کیفیت زندگی به وجود آمده است.
در روند خام تخریب و نوسازی ، ساختمان ها به ظاهر نو می شوند اما کیفیت زندگی از جهات مختلف نظیر آلودگی هوا ، ترافیک ، محیط طبیعی، و غیره در محدوده های شهری دچار مشکل خواهد شد. بنابراین ، بر مبنای نگاه جامع به شهر به عنوان یک کلیت وابسته به درون و متصل به برون، عمده ترین چالش‌های شهرنشيني در ايران مربوط به قابلیت زندگي ، قابلیت حرکت و چالش کالایی شدن است که رویارویی با آنها راه حلی فراتر از چاره جویی های مقطعی می طلبد. رویکرد مواجهه با چالش های پیش رو، بازخوانی اندیشه ایرانشهری در روزگار معاصر و مشتمل بر سه بخش بازتعريف هويتي، بازتعريف فرايندي و بازتعريف ساختاري است که به ترتیب بر محورهایی همچون توصیف ايرانشهر و ايران معاصر، حكمروايي شايسته در سطح هاي ملي و محلي بر مبناي پذيرش حق شهروندي، و پذيرش مقياس هاي اجتماعات محلي در كنار مقياس يگانه ملي است.اندیشه ایرانشهری بر ارزش های شاخصی چون شادزیستی ، غمخواری جمعی ، هویت ملیِ وحدت بخشِ اقوام ، دوستی با طبیعت ، جدایی ناپذیری نظر و عمل ، ارج نهادن بر آزادگی، صلاحیت حکمروایی ، خردورزی با مرجعیتِ اخلاق ، یزدان شناسی و فره ایزدی ، پیوندِ دین و جامعه ، وحدت آفرینی در کثرت ، وحدت وجود با عالم ، پذیرشِ تنوع عقیدتی ، آمیختگی و جمع اضداد ، دادگری و همیاری ، و برابری همگان استوار است. ایرانشهر یک فرهنگ در حال تحول و بازتعریف مستمر تاریخی است که می تواند پایدار باشد . آنچه پایداری یک فرهنگ را حفظ می کند ، توان حل تعارض است . بنابراین محک زدن دوباره و معاصرسازی این اندیشه با معیارهای اسلامیت، تجدد، و جهانی شدن به دور از مطلق گرایی و تقدس پنداری ضرورتی است که طرح توسعه اندیشه ایرانشهر در وزارت راه و شهرسازی را پایه ریزی کرده است.
دکترعباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی
منبع : ویژه نامه روزنامه دنیای اقتصاد / شنبه 17 بهمن 1394
