بافت‌های فرسوده مانند زخمی چندساله بر پیشانی خراسان جنوبی بوده که دل هر بیننده را می‌خراشد و نیازمند نسخه‌ای شفابخش از سوی مسئولان برای به سرانجام رسیدن است.
روزگاری نه چندان دور، نام بهشت را به خود داده بود. خانه‌هایی انبوه از درختان تنومند، آواز گنجشکان بر سرشاخه‌ها، همراه با خنده کودکان و مردمانی دریا دل.
عصر که می‌شد یک به یک اهالی برای دیدار به درب منازل می‌آمدند، صمیمیتشان را به‌راحتی می‌توانستی در هم‌نشینی یک ساعته آنها دید.
اما آن بهشت دیگر خریدار ندارد چراکه دست روزگار از آن همه آبادانی تنها غربت خانه‌هایی را نشان می دهد که هم اکنون هر رهگذر را انگشت به دهان می گذارد.
ورودی و خروجی‌اش مشخص نیست، از هر قسمتی که وارد شوی فقط و فقط کوچه‌های خاکی و خانه‌هایی فرسوده را می‌بینی.
انگار رد پای زلزله از آنجا عبور کرده است. گویی دیوارهای خشتی و قدیمی برخی خانه‌ها با تو حرف می‌زنند و حکایت تلخ بی مهری مسئولان را بیان می‌کنند.
تَرَک های موجود بر دیوار برخی دیگر از خانه‌ها هم منتظر نوش دارویی از سوی مسئولان است، نگاه سرد خشت های قدیمی و خانه‌هایی که به سان آوارستان است، ترس را بر دل عابران می‌اندازد.
دیگر صدای کودکی به گوش نمی‌رسد و یا به سختی می‌توان آواز گنجشک ها را شنید. چرا که نه درختی موجود است و نه بام خانه‌ای که شوق پرواز برآسمان «خیرآباد» را به آنها هدیه کند.
هرچند گفتن و نوشتن دردی از این قطعه که همچون لکه ای بر پیشانی بیرجند است را دوا نمی‌کند، اما باز هم خبرنگار مهر پیگیر مشکلات مردمانی میشود که سال‌هاست دل هایشان از غم پرشده و زندگی در این محله های از هم گسسته ای که دیگر نمی توان نام محله هم بر آن گذاشت را سخت کرده و امید دارند مدیریت جدید استان صدای مشکلات ساکنان آن را در مرکز شهر بشنود و بر طرحی نیمه تمام تدبیر کند و پایانی برای آن بگذارد.
مردم این منطقه خواستارند استاندار جدید استان خود برای قضاوت؛ فرصتی اندک را در کوچه‌های غریبانه بافت فرسوده خیرآباد، انقلاب و موسی بن جعفر بیرجند قدم بزند تا درد مردم را از نزدیک ببیند.
مرهم گذاری ۱۰ ساله مسئولان شفاعت نداد
سال ۸۴ بود که مرهم گذاری بر برخی از زخم های بافت فرسوده استان شروع شد و مسئولان به فکر اجرای طرحی شدند که هم اکنون بیش از ۱۱ سال از اجرا، نه تنها مشکلی از میان برنداشته، بلکه ناامنی، درد های اجتماعی، اقتصادی و ... مازاد بر مشکلات برخی از ساکنان این بافت در شهر بیرجند شده است.
به گزارش خبرنگار مهر، عقربه‌های ساعت به شش عصر نزدیک میشود. مسیرم را از سمت پل موسی بن جعفر به سه راهی اسدی هدایت می‌کنم. هر چه جلوتر می‌روم ترس بیشتری بر اندام‌هایم تازیانه می‌زند. خانه‌های نیمه تخریب، کوچه‌های تنگ و مملو از خاک، حمله مغول را برایت داستان‌سرایی می‌کند!
اما علت به وجود آمدن این وضعیت چیست و چرا مردم در نهایت خستگی به سر می‌برند و باز هم زندگی کردن در آن مخروبه‌ها را به دیگر مناطق ترجیح می‌دهند؟ آیا واقعاً راه‌حلی برای مشکلات وجود ندارد و یا اینکه باز هم خودشان باید با تحمیل برخی از ناملایمات مشکل‌گشایی کنند؟
بازپرداخت تسهیلات نوسازی سنگین است
یکی از ساکنان بافت فرسوده خیرآباد بیرجند در گفت و گو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: ساکنان این منطقه اغلب افرادی مسن بوده و توان کار کردن ندارند.
زهرا موهبتی با اشاره به تسهیلات نوسازی در راستای اجرای طرح فرزان گفت: بازپرداخت این تسهیلات برای این قشر نیز دشوار بوده و نیازمند توجه مسئولان است.
وی با بیان اینکه برای نوسازی خانه‌ام باید طرح پیشنهادی شرکت عمران و بهسازی را اجرا کنم، افزود: طبق این طرح، درب خانه‌ام از وسط منزل همسایه باز میشود!
موهبتی خواستار توجه بیشتر مقامات عالی استان شد و افزود: باید در نوسازی این قطعه چاره‌ای جدی اندیشیده شود چرا که امنیت مردم نیز در خطر است.
خیابان‌کشی بافت فرسوده انجام شود
یکی دیگر از اهالی خیرآباد نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه ما خواستار وام تسهیلاتی نیستیم، افزود: تقاضا داریم بافت فرسوده این منطقه هر چه زودتر خیابان‌کشی آن انجام شود.
محمد معتمدی نژاد با اشاره به احداث پل موسی بن جعفر، اظهار کرد: عملیات ساخت این پل بیش از دو سال گذشته آغازشده و قرار بود در ۲۲ بهمن سال گذشته نیز افتتاح شود.
وی با بیان اینکه هم اکنون نیز روز های متوالی می‌گذرد اما از افتتاح این پل نیز خبری نیست، افزود: افتتاح این پل و خیابان‌کشی بافت نیز حل مشکل اصلی ساکنان است.
خدمات‌رسانی به بافت فرسوده امکان پذیرد
یکی دیگر از ساکنان این بافت نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر، با اشاره به نبود امکانات رفاهی و تفریحی در این منطقه، بیان کرد: مسئولان با خدمت‌رسانی به بافت فرسوده برای مردم انگیزه ایجاد کنند.
مسئولان اجرای طرح فرزان پول خرید منازل افراد را در دو مرحله پرداخت می کنند و در بعضی موارد شاهد هستیم که بعد از گذشت یک و نیم سال از فروش خانه، هنوز نیمی از پول را پرداخت نکرده‌اند
فاطمه حسینی با انتقاد از عملکرد مسئولان اجرایی بافت فرزان، اظهار کرد: درصورتی‌که خانه‌ای را برای نوسازی به آنها بفروشیم، پول را در دو مرحله به ما پرداخت می‌کنند.
وی ادامه داد: اما در بعضی موارد شاهد هستیم که بعد از گذشت یک و نیم سال از فروش خانه، هنوز نیمی از پول را پرداخت نکرده که این باعث کاهش استقبال مردم از طرح میشود.
حسینی از نرخ‌گذاری خانه‌ها برای فروش انتقاد کرد و گفت: وجود تفاوت بالای قیمت در دو خانه مجاور نیز باعث کاهش انگیزه در استقبال از اجرای طرح فرزان است.
استقبالی از تسهیلات ساخت‌وساز طرح فرزان نشده است
مدیرعامل شرکت عمران و سرمایه‌گذاری فرزان بیرجند در گفت و گو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه ۱۱ هکتار بافت فرسوده در طرح فرزان بیرجند وجود دارد، افزود: طرح فرزان در سال ۸۶ آغازشده و به دلیل مشکلات موجود در اجرا نیز در شش ماهه دوم سال ۹۲ بازنگری شد به‌طوری که مردم امکان در جاسازی را داشته باشند.
علی براتی با اشاره به اعتبارات تخصیص‌یافته به اجرای طرح، بیان کرد: در این راستا، میزان ۱۱ میلیارد تومان شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران پرداخت کرده است.
وی بابیان اینکه شروع احداث پل توسط شهرداری، باز شدن معبر اصلی را در اذهان عمومی نهادینه کرد، گفت: آورده شهرداری هم در این طرح به‌صورت عوارض، تراکم تغییر کاربری و پروانه ساختمانی بوده است.
براتی با بیان اینکه متأسفانه تاکنون استقبالی از تسهیلات ساخت‌وساز طرح فرزان نشده است، افزود: باید نهادهای ذی‌ربط با اجرای برنامه‌های مختلف، در مردم انگیزه ایجاد کنند.
وی ادامه داد: باید عملکردها به گونه‌ای باشد که مردم اجرای طرح فرزان را مانند واکسیناسیون برای بافت فرسوده مفید تصور کرده و خود نیز پیش‌قدم شوند.
براتی با اشاره به تسهیلات ارائه‌شده به متقاضیان استفاده از این طرح، بیان کرد: در مرکز استان میزان تسهیلات ۴۰ میلیون و در دیگر شهرستان‌ها نیز ۳۰ میلیون تومان است.
وی در توضیح نحوه بازپرداخت وام، اظهار کرد: این وام به‌صورت دوازده‌ساله و با یارانه نُه درصد در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد.
معبر اصلی بافت فرزان باز شود
وی باز شدن معبر اصلی بافت فرزان را یکی از راهکارهای حل مشکل اجرای طرح دانست و افزود: همچنین شهرداری می‌تواند با روش های تخفیف در هزینه پروانه، نگرفتن عوارض از مردم و تسهیل در روند اخذ پروانه نقش بسزایی در زمینه استقبال مردم ایفا کند.
براتی ادامه داد: مدیرعامل شرکت عمران و مسکن‌سازان خراسان جنوبی، مدیرکل راه و شهرسازی استان و رئیس بافت فرسوده استان که نمایندگان شرکت مادر تخصصی عمران و مسکن‌سازان هستند، نگاه ویژه‌ای به بازگشایی معبر دارند.
شهرداری می‌تواند با روش های تخفیف در هزینه پروانه، نگرفتن عوارض از مردم و تسهیل در روند اخذ پروانه نقش بسزایی در زمینه استقبال مردم ایفا کند.
وی خواستار همکاری هرچه بیشتر مردم در اجرای طرح بافت فرزان شد و افزود: باید برنامه‌هایی از سوی مدیران ذی‌ربط در راستای ترغیب مردم به این طرح اجرا شود.
براتی طولانی شدن روند اجرای پروژه، عدم بازگشایی معبر اصلی بافت، سن بالای مالکین، مشکلات اسنادی، شکل بد هندسی و رکود بازار مسکن را از جمله عوامل عدم شروع ساخت‌وساز در بافت فرسوده برشمرد.
وی افزود: خوشبختانه در دولت تدبیر و امید نگاه ویژه‌ای به بافت فرسوده میشود.
۱۶ ملک مسکونی در معبر اصلی بافت فرزان تملک نشده است
مدیرعامل شرکت عمران و سرمایه‌گذاری فرزان بیرجند با بیان اینکه ۵۷ ملک مسکونی در معبر اصلی بافت فرزان موجود است، گفت: تاکنون ۴۱ ملک نیز خریداری شده است.
وی با بیان اینکه ۱۶ ملک مسکونی در این معبر هنوز تملک نشده است، افزود: از این تعداد، هشت ملک در اولویت اول و به‌طور صد درصد در معبر بوده و باید خریداری شود و چهار ملک نیز در اولویت دوم و کمتر از پنجاه‌درصد از آن در معبر اصلی طرح قرار دارند.
براتی با بیان اینکه چهار ملک دیگر نیز در اولویت سوم قرار دارند، افزود: در این تعداد از املاک، امکان عقب‌نشینی برای باز شدن معبر اصلی بافت وجود دارد.
مدیرعامل شرکت عمران و سرمایه‌گذاری فرزان بیرجند ادامه داد: همچنین ۱۴ ملک تجاری و قسمتی از یک کاروانسرا در حاشیه بافت هنوز تملک نشده و نیازمند اعتبار از سوی نهادهای وابسته به طرح است.
درخواست برای بازدید استاندار از بافت فرسوده
وی با بیان اینکه در سال جاری یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان اعتبار تخصیص‌یافته است، اظهار کرد: با این میزان اعتبار، هفت ملک تملک نشده نیز خریداری میشود.
براتی خواستار بازدید استاندار از بافت فرسوده شد و افزود: مسئولان اجرایی باید برای کمک به اجرای این طرح، گزینه‌های روی میز را بیابند.
وی با تاکید بر اینکه مسئولان نگاه ویژه‌ای به اجرای طرح داشته باشند، اظهار کرد: باید تدابیری از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط اندیشیده شود تا مردم مانند اجرای پل موسی بن جعفر توسط شهرداری و شورای شهر، خودشان به سمت اجرای طرح فرزان بیایند.
براتی با اشاره به اقدامات انجام‌شده در راستای سوق دادن مردم به سمت نوسازی بافت فرسوده، بیان کرد: ساخت ساختمان یاس به‌صورت آپارتمانی و ایجاد بلوک هشت‌بهشت به‌عنوان پایلوت برای مشارکت متصدیان حقیقی و حقوقی صنعت ساختمان از جمله اقدامات انجام‌شده است.
تهیه طرح بازآفرینی شهرستان های کم جمعیت استان
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار مهر، مساحت بافت فرسوده در استان را ۴۲۵ هکتار دانست و گفت: از این میزان، ۱۴۶ هکتار در بیرجند قرار دارد.
هم اکنون از ۱۱ شهرستان استان فقط پنج شهرستان بیرجند، قاین، نهبندان، فردوس، سرایان و بشرویه تسهیلات نوسازی بافت فرسوده دریافت می‌کنند.
جعفری با اشاره به اجرای طرح فرزان در بافت فرسوده بیرجند، بیان کرد: باید برای اجرا و آزادسازی این طرح اعتبارات ملی بگیریم.
وی خواستار ایجاد انگیزه در بین مردم نسبت به همکاری در اجرای طرح فرزان شد و افزود: احداث پل موسی بن جعفر نیز باعث ارزش‌افزوده در آن بافت میشود.
جعفری با بیان اینکه هم اکنون در بافت فرسوده به دنبال بازآفرینی هستیم، اظهار کرد: در این راستا، همه دستگاه‌های اجرایی برای انجام اقدامات مشترکی در بافت هماهنگ می‌شوند.
وی با اشاره به اقدامات انجام‌شده در راستای نوسازی بافت فرسوده شهری، بیان کرد: در ۲۵ خردادماه سال جاری جلسه ستاد ملی بازآفرینی تشکیل و در آن به بررسی محدوده‌ها و محلات بازآفرینی شهری و عملکرد ستادهای استانی و شهرستانی خراسان جنوبی پرداخته شد.
جعفری از تصویب ۱۲ مصوبه در این جلسه خبر داد و گفت: تعیین محدوده و تهیه طرح بازآفرینی برای شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر جمعیت از جمله مصوبات این جلسه بود.
وی با بیان اینکه با اجرای این طرح، به محدوده‌های تعیین‌شده نیز تسهیلات تعلق می‌گیرد، ادامه داد: هم اکنون فقط پنج شهرستان بیرجند، قاین، نهبندان، فردوس، سرایان و بشرویه تسهیلات نوسازی بافت فرسوده دریافت می‌کنند.
لزوم تأسیس مدیریت ویژه بافت‌های تاریخی در شهرداری‌های استان
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی با تأکید بر لزوم تأسیس مدیریت ویژه بافت‌های تاریخی در شهرداری‌های استان گفت: صدور مجوزهای لازم برای ایجاد سازمان بازآفرینی در شهرهای بالای ۲۵ هزار نفر امری ضروری در این استان به شمار می‌رود.
جعفری با بیان اینکه در حال حاضر این استان دارای ۱۸۰ هکتار سکونتگاه غیررسمی و ۱۶۴ بافت تاریخی و فرسوده است گفت: در کل مجموع مساحت محلات هدف شناسایی‌شده در استان ۷۴۴ هکتار است که بیشترین میزان آن متعلق به شهر بیرجند گزارش شده است.
جعفری تصریح کرد: با توجه به عدم وجود فضاهای خدماتی مانند مدرسه، درمانگاه و... در بافت‌های فرسوده و محلات هدف بازآفرینی پیشنهاد میشود جهت تأمین کاربری‌های فوق از محل املاک وزارت راه و شهرسازی اراضی لازم تأمین و اعطای تسهیلات با شرایط ویژه در مناطق محروم (پرداخت یارانه قبل از فروش اقساطی) صورت پذیرد.
وی با اشاره به عدم استقبال مردم از تسهیلات ساخت‌وساز بافت فرزان، بیان کرد: کمبود درآمد خانواده‌ها و ساکنان مشمول طرح، زمینه عدم استقبال را فراهم کرده است.
آری! بافت فرسوده بیرجند سال‌هاست که در تنگنای زمان پیر و فرسوده‌تر میشود اما باز هم در چاره اندیشیدن و حل مشکل مردم کاری از پیش نمی‌رود. و تنها خدا می‌داند که چند صباحی دیگر باید نسیم صبحگاهی در بافت فرسوده، خاک خانه‌های مخروبه را برای ساکنان به ارمغان آورد.
منبع : خبرگزاری مهر
