مدیریت ونوسازی بناها در مازندران برای مقابله با خسارات زلزله
قلقلک‌های زمین گاه و بی‌گاه مازندرانی‌ها را با ترس و دلهره به خیابان‌ها می‌کشاند. طی تابستان گذشته شاهد زمین لرزه‌های زیادی در شهرهای مختلف استان‌های شمالی بودیم. هرچند که بیشتراین لرزش‌ها با ریشتر پایین بوده و خساراتی را به بار نیاورد، اما هر کدام از این تکان‌ها زنگ هشداری برای متولیان امر برای آگاهی از احتمال بروز یک اتفاق بزرگ است. ایران روی کمربند زلزله قرار دارد و تقریباً سالی نیست که شاهد چند زلزله در سراسر کشور نباشیم. برخی از این زلزله‌ها با قدرت کمتری رخ می‌دهد، به طوری که تنها یک لرزه کوچک را احساس می‌کنید، اما آن جایی لرزه بر اندامت می‌افتد که با یک زلزله مهیب مواجه باشی! اعداد، در زلزله نقش مهمی دارد، حتی اعداد اعشاری نیز در اینجا تعیین‌کننده هستند، هر چقدر اعداد بزرگتر می‌شود، اضطراب‌ها نیز بیشتر می‌شود و گوش‌ها برای شنیدن اتفاقات و حوادث بزرگتر، آماده تر! شاید برخی براین تصور باشند که نواحی مرکزی ایران، زلزله خیزتر از سایر نقاط ایران است و به دلیل آب وهوای گرم وخشک، به صورت بالقوه، بیش از سایر نواحی ایران، مستعد وقوع زلزله هستند؛ اما تاریخ را که نگاه کنیم متوجه خواهیم شد که این فرضیه اشتباه است! زلزله‌ای به بزرگی 7/4 دهم ریشتر در رودبار و منجیل در سال 69 و زلزله بزرگ 6.6 دهم ریشتری سال 36 در سنگچال آمل، آب سردی است روی همه این تصورات باطل! و این یعنی اگر بنا باشد، زلزله بزرگی در ایران اتفاق بیفتد، به شمال و جنوب ایران و شرق و غربش نگاه نمی‌کند، چرا که 90 درصد ایران را گسل‌های زلزله تشکیل داده‌اند که از سال 1900 تاکنون، 126هزار قربانی گرفته و همین نکته اهمیت توجه به بهبود ساخت وسازها و نزدیک شدن به حداقل استانداردهای جهانی را دوچندان می‌کند. پس از زلزله‌های متوالی آمل درماه‌های اخیر، از بابل خبر می‌رسد که زلزله‌ای به بزرگی 4.2 ریشتر این شهر را لرزانده است. این زلزله در عمق 8 کیلومتری زمین رخ داده است. شاید به نظر برخی، این میزان زلزله چیز قابل اعتنایی نباشد، اما می‌دانیم که زلزله را باید جدی گرفت، چرا که حادثه خبر نمی‌کند و از همین زنگ خطرهای کوچک و گاه و بی‌گاه باید درس گرفت! مازندران در همسایگی استان تهران قرار دارد و با توجه به اینکه تهران دقیقاً روی یکی از خطرناک‌ترین گسل‌های ایران(گسل مشاء) واقع شده، اگر زلزله‌ای مهیب در حال وقوع باشد، احتمال اینکه مازندران نیز مورد تهدید باشد، زیاد است. پس باید دستگاه‌های مربوطه خود را برای مواجهه با آن آماده کنند.
اجرای طرح ریزپهنه‌بندی به منظور تعیین نقطه به نقطه گسل ها
یکی از اتفاقات خوبی که توسط اداره مسکن و راه و شهرسازی مازندران در دست پیگیری است، طرح ریزپهنه‌بندی است. این طرح که کارهای مطالعاتی و مقدماتی آن از سال 90 آغاز شده، با 3 هدف در دستور کار این سازمان دولتی قرار دارد که شامل تعیین، آسیب‌پذیری ومدیریت بحران می‌شود. «سید عباس رهگشا»، مدیرفنی و اجرایی اداره راه و شهرسازی مازندران در گفت‌و‌گو با «ایران»، اظهار داشت: در پهنه بندی‌های اصلی که از سال 84 آغاز شده بود، با پایش‌های میدانی انجام گرفته، محل دقیق لغزش‌ها و زمین لرزه‌های تاریخی وهمچنین گسل‌های مدفون در دوران گذشته که توسط نقشه‌های دقیق مشخص شد، جانمایی واکنون درطرح ریز پهنه بندی، به دنبال تعیین نقطه به نقطه گسل‌ها در شهرها هستیم.
بابل، رامسر و ساری شهرهای پایلوت در طرح ریزپهنه بندی رهگشا از شهرهای بابل، رامسر و ساری به‌عنوان شهرهای پایلوت این طرح نام برد و افزود: این طرح آزمایشی، در شهربابل با رشد 90 درصد، در رامسر با رشد 30 درصد و در ساری با 30 درصد رشد در دست انجام است. با توجه به این شناسایی‌ها جلوی بسیاری ازساخت وسازهای پرخطر مثل بنا کردن ساختمان‌های بلندمرتبه روی گسل‌ها و نقاط پرخطر گرفته می‌شود.
وی به بیان دیگر مزایای این تقسیم بندی‌ها پرداخت و تصریح کرد: با تعیین این نقاط، راه‌های دسترسی به نزدیک‌ترین بیمارستان‌ها وآتش‌نشانی را بررسی می‌کنیم تا در مواقع بحران و در صورت تخریب کامل راه‌های مواصلاتی، مثل پل‌ها چه اقدام‌های اورژانسی و فوری در لحظه می‌تواند انجام گیرد. پس از انجام تحقیقات لازم، گزارش‌های حاصله به شهرداری‌های این 3 شهر ابلاغ می‌شود تا دستورات مقتضی اتخاذ شود. 40 درصد اعتبار این طرح از سوی شهرداری‌ها تأمین و 60 درصد باقی مانده را نیز اداره مدیریت بحران استانداری متقبل می‌شود.
خانه‌ها و بناهای فرسوده و قدیمی تهدیدی در هنگام زلزله
مدیرفنی و اجرایی اداره راه و شهرسازی مازندران خاطرنشان کرد: البته اعطای تسهیلات ارزان قیمت برای احیای بافت‌های فرسوده نیز در این امر می‌تواند راهگشا باشد، چرا که یکی از خطراتی که هنگام زلزله در شهرها با آن مواجهیم، وجود خانه‌ها و بناهای فرسوده و قدیمی است!
هر چند، بافت تاریخی، هویت و تاریخ تصویری یک شهر محسوب می‌شود، اما با بهسازی و مرمت این آثار، هم جلوه‌ای زیباتر به آنها می‌بخشیم و هم در مواقع بحرانی از خطرساز شدن آنها جلوگیری می‌کنیم. برای نمونه در قلب شهر ساری، کوی «قلیچ» را داریم که یکی از بهترین راه‌های دسترسی را دارد و جمعیت قابل توجهی نیز در آن زندگی می‌کنند، اما متأسفانه به دلیل فرسوده بودن و کهنگی خانه‌ها در صورت وقوع یک زلزله بزرگ، امکان دسترسی را مسدود می‌کند و می‌تواند موجب یک فاجعه عظیم انسانی شود و کوهی از خرابی‌ها را روی هم تلنبار کند!
6 هزارهکتار اراضی ناکارآمد شهری در مازندران
«سعید میرزاپور»؛ رئیس اداره عمران و بهسازی شهری مازندران نیز در تازه‌ترین اظهارات خویش به مسأله بافت‌های فرسوده موجود در این استان اشاره کرد و گفت: در مجموع افزون بر6 هزارهکتار ازاراضی شهری این خطه شمال کشور اراضی ناکارآمد شهری (بافت فرسوده، سکونتگاه‌های غیر رسمی و بافت تاریخی) است. وی به 4 هزارو 700 هکتار از اراضی بافت ناکارآمد شهری درشهرهای مازندران اشاره کرد که همگی مربوط به بافت فرسوده است. این مقام مسئول، مساحت حاشیه نشینی(سکونتگاه‌های غیررسمی) را یک هزار و 200 هکتار اعلام کرد و مابقی را جزئی از بافت تاریخی دانست.
مصوبه دولت برای خرید واحدهای مسکونی در بافت فرسوده
رئیس اداره عمران و بهسازی شهری مازندران با یادآوری مصوبه اخیر دولت مبنی بر فروش واحدهای مسکونی در بافت فرسوده شهرهای بالای 200 هزار نفر جمعیت به زوج هایختی ها جوان که تا سقف یک میلیارد و 200 میلیون ریال وام دریافت می کنند، گفت: براساس این مصوبه این وام با عنوان «صندوق یکم» درشهرهای زیر 200 هزار نفر برای هر زوج جوان 800 میلیون ریال است. میرزاپور سود تسهیلات صندوق یکم را برای زوج‌های جوان 9.5 درصد اعلام کرد و افزود: شرایط پرداخت این تسهیلات سپرده‌گذاری یک ساله حدود یک سوم میزان تسهیلات مورد درخواست است. سقف تسهیلات پرداختی بدون سپرده‌گذاری با نرخ 18 درصد در بافت‌های ناکارآمد برای شهرهای بالای 200 هزارنفر هم 400 میلیون ریال و برای سایر شهرها 300 میلیون ریال برای زوج‌های جوان و سایر متقاضیان است. سال گذشته 3 هزار فقره تسهیلات برای ساخت مسکن در بافت ناکارآمد شهری به متقاضیان مازنی پرداخت شد که سهم مازندران در این بافت، ساخت 4 هزار واحد مسکونی بود. مازندران 58 شهر دارد که شهرهای ساری، بابل، آمل و قائمشهر در زمره شهرهای بالای 200 هزار نفر جمعیت قرار دارند که بیشترین بافت فرسوده و ناکارآمد شهری نیز مربوط به این شهرهاست.
منبع : روزنامه ایران /سال بیست و دوم / شماره 6329 / پنجشنبه 15 مهر 1395
