دانشیار گروه برنامه ریزی اجتماعی دانشگاه تهران با اشاره به پایین بودن تاب آوری شهری در شهرهای ایران گفت: موفقیت برنامه های ارتقا تاب آوری شهری در گرو مشارکت مردم است.
پویا علاالدینی، دانشیار گروه برنامه ریزی اجتماعی دانشگاه تهران در گفت و گو با خبرنگار روابط عمومی شرکت بازآفرینی شهری ایران اظهار کرد: تاب آوری شهری ناظر بر توانایی اجتماعی شهری هنگام بروز تکانه ها و تنشها در ادامه فعالیت به سوی اهداف پایداری از طریق سازگاری، تحول و تکامل است.
وی با اشاره به اینکه منشا مخاطرات شهری ممکن است تغییرات اقلیمی، سوانح طبیعی و حتی تروریسم باشد، افزود: مخاطرات ممکن است قابل پیش بینی یا غیرقابل پیش بینی باشند یا ممکن است در کوتاه مدت یا طولانی مدت خود را نشان دهد. بنابراین تاب آوری شهری در مورد توانایی تطابق شهر با شرایط جدید بحث می کند و بهبود وضعیت شهر بعد از بروز رخداد و سانحه را در نظر دارد. این مسائل با یادگیری و حافظه و دانش جمعی پیوند دارد.
علاالدینی گفت: ارزیابی وضعیت موجود، برنامه ریزی و اقدام برای افزایش توانمندی برای مقابله با مخاطرات طبیعی و مخاطرات ایجاد شده توسط انسان از جمله نیازهایی است که در موضوع تاب آوری شهری مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
این عضو هیات علمی دانشگاه تهران، اظهار کرد: برای افزایش تاب آوری شهری و اقدام در این رابطه باید ساختار های متکثر، منعطف و توانمند وجود داشته باشد که براساس شبکه های افقی و عمودی شکل گیرد و شهرها را برای مقابله با مخاطرات و سازگاری با شرایط بحران آماده کند و در نهایت این امکان را در آن ایجاد کند که پس از مخاطره به سرعت وضعیت خود را بهبود بخشند.
علاالدینی با اشاره به اینکه در ایران مطالعه دقیقی در زمینه تاب آوری شهری وجود ندارد گفت: انجام چنین مطالعه ای نیازمند برنامه ای گسترده با اطلاعات و شاخص های مختلف است.
وی از 4 شاخص تاب آوری با عناوین رهبری و استراتژی، بهداشت و تندرستی، اقتصاد، جامعه و زیرساخت ها و محیط زیست نام برد و افزود: هر کدام از این عناوین چندین زیر شاخه دارد و در هر کدام از این زیرشاخه ها باید برنامه ریزی های دقیقی وجود داشته باشد و طبیعتا سنجش این شاخص ها برای شهرهای بزرگ ایران، نیازمند یک برنامه گسترده و دقیق است که تاکنون انجام نشده است.
این عضو هیات علمی دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه تاب آوری شهری در کلان شهرهای ایران بسیار پایین است گفت: در مطالعه ای که در سالهای پیش پس از وقوع زلزله در استان های قزوین، زنجان و همدان انجام شد، آمادگی مردم در شهر زنجان برای مواجهه با زلزله بسیار ضعیف ارزیابی شد. همچنین در تهران نیز طی مطالعه ای که حدود 15 سال پیش انجام شد، نتایج مشابهی به دست آمد.
علاالدینی با اشاره به اینکه فروریختن ساختمان بیمارستانی در زلزله اخیر کرمانشاه، یکی از نمونه های پایین بودن تاب آوری شهری است، اظهار کرد: اولین محلی که مردم پس از وقوع بحران و سوانح غیرمترقبه به آن مراجعه می کنند، بیمارستان است اما متاسفانه حتی در مورد این موضوع نیز استاندارهای مورد نیاز رعایت نمی شود.
وی تاکید کرد: یکی از مسائل مهم در زمینه تاب آوری، محلات و مسکن مردم هستند که باید در زمان بروز سوانح، تغییرات محیط زیستی و بحران از مقاومت برخوردار باشند در حالیکه یکی ویژگی های بافت های فرسوده و ناکارآمد که در شهرهای ایران از گستردگی زیادی برخوردار است، وجود سازه های ناپایدار در برابر سیل، زلزله و رانش زمین است. البته مساله سازه های نیست بلکه جماعتهای انسانی است.
این عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه در مساله نوسازی در بافت های فرسوده علاوه بر عدم آگاهی مردم، ضعف بخش عمومی در خصوص نظارت نیز وجود دارد، افزود: باید آگاهی ها و ارتباط مردم با یکدیگر و با بخش عمومی تقویت شود.
وی تاکید کرد: در حال حاضر مردم به دنبال مقاوم سازی منازل خود نیستند و از اهمیت این مساله نیز آگاهی ندارند. دفاتر تسهیل گری نیز در ارائه آموزش های لازم و آگاهی دادن نسبت به ایجاد سازه های مقاوم موفق عمل نکرده اند. در چنین شرایطی حتی نوسازی بافت های فرسوده تاب آوری را افزایش نخواهد داد.
دانشیار گروه برنامه ریزی اجتماعی دانشگاه تهران اظهار کرد: مسکن مهر با وجود اینکه تحت نظارت دولت ساخته شد در زلزله اخیر کرمانشاه دچار آسیب های جدی شد. این موضوع نشان دهنده این است که تنها سرمایه گذاری و نوسازی مهم نیست و باید تاب آوری به عنوان یک موضوع مهم، دقیق و هدفمند با عزم جدی در پروژه های شهری دنبال شود.
علاالدینی تصریح کرد: در ارتقا و افزایش تاب آوری شهری دولت و بخش عمومی همراه با دیگر بازیگران این عرصه اعم از سازندگان، مردم و مدیران شهری باید همگام با هم عمل کنند تا این هدف با موفقیت محقق شود.
وی با ذکر اینکه یکی از اهداف توسعه پایدار "شهرهای امن، تاب آور، پایدار و پذیرای همه افراد " است به اقدامات برنامه اسکان بشر ملل متحد در راستای افزایش تاب آوری شهری اشاره کرد: این سازمان برنامه ای جهت رخ نمایی تاب آوری شهری صورتبندی کرده و با استفاده از این برنامه اقدامات لازم در راستای افزایش تاب آوری شهرها انجام می شود و در خیلی از شهرهای کشورهای در حال توسعه نیز این برنامه را پیاده شده است.
دانشیار گروه برنامه ریزی اجتماعی دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه موضوع مهم در زمینه ارتقا تاب آوری، توجه به مشارکت مردم است، ادامه داد: متاسفانه ساختار دولت و بخش عمومی ابزارها و سازکارهای لازم را برای درگیر کردن مردم در سطح محلات ندارند در حالیکه موفقیت این برنامه در گرو مشارکت مردم است.
علاالدینی ادامه داد: برنامه بازآفرینی شهری که مشارکت مردم را مورد تاکید قرار داده در صورتی که در اجرا، مدیریت و تامین مالی در مسیر درست حرکت کند، می تواند برنامه موثری باشد.
وی بیان کرد: استفاده از تجارب جهانی در سخن بسیار ساده است اما همواره در عمل با مشکلاتی مواجه می شود. بنابراین استفاده از تجارب جهانی برای ارتقا تاب آوری شهری در کشور باید توسط افراد متخصص پیگیری شود و به تهیه گزارشی سطحی توسط افراد غیرکارشناس خلاصه نشود.
این عضو هیات علمی دانشگاه تهران اظهار کرد: شهرهایی که از تاب آوری ضعیفی برخوردارند نمی توانند با مشکلات دست و پنجه نرم کنند و دچار فروپاشی می شوند. همچنین شهرهایی که تاب آوری ندارند، بعد از بروز بحران هزینه های زیادی را متحمل می شوند یا مثلا ممکن است با چالش مهاجرت گسترده مردم مواجه شوند.
وی با تاکید بر اینکه هزینه های ارتقای تاب آوری در شهرها بسیار کمتر از هزینه هایی است که باید بعد از وقوع سوانح و بحران ها صرف بازسازی کرد، گفت: توجه و عزم جدی مدیران و مردم برای در اولویت قرار گرفتن این مساله ضرورت دارد.
علاالدینی افزود: سال ها است در خصوص زلزله خیز بودن تهران، عدم مقاوت ساختمان ها، آلودگی هوا و مشکلات زیست محیطی بحث می شود اما اقدام عملی در راستای این مشکلات انجام نشده است. با وجود تلاش هایی که در زمینه ایجاد مدیریت محله، شورایاری و... انجام شده به دلیل صوری بودن، تعامل مناسبی با مردم انجام نشده است.
این عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه شهر تهران یکی از شهرهای با تاب آوری پایین است، گفت: حتی در زمینه های روانی نیز تاب آوری بسیار کم است. مردم تهران دچار نوعی طغیان هستند و از تحمل پایینی برخوردارند. حتی در عبور و مرور از خیابان دچار مشکل هستند. بنابراین این افراد نمی توانند در زمان وقوع سانحه خود را با وضعیت بحران و سانحه تطبیق دهند و با یکدیگر کنار بیایند.
