معاون وزیر راه و شهرسازی : معماری منحصر به‌فرد ایستگاه‌های راه‌آهن حفظ شود
دکتر محمدسعید ایزدی مدیرعامل شركت عمران و بهسازی شهری ایران با تاكید بر حفظ و احیای ایستگاه‌های راه‌آهن از تشكیل كمیته‌ای مشترك متشكل از مدیران ارشد و كارشناسان این شركت و شركت راه‌آهن با هدف احیای ایستگاه‌های تاریخی خبر داد.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، «ایستگاه‌های راه‌آهن قابلیت میراثی دارند و باید با نگاه میراث فرهنگی نیز از سوی مسئولان احیا، حفظ و نگهداری شوند.» اینها بخشی از صحبت‌های پیروز حناچی معاون شهرسازی و معماری وزیر راه و شهرسازی در روزهای پایانی سال گذشته (۹۳)بود؛ سالی كه طی آن بارها این مسئله كه احیای ایستگاه‌های راه‌آهن باید در اولویت قرار بگیرد از سوی مسئولان ارشد شهرسازی و معماری و همچنین عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی عنوان شد.
ایده و طرح این كار را دکتر محمدسعید ایزدی معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شركت مادرتخصصی عمران و بهسازی شهری ایران مطرح كرد و با جلساتی كه تشكیل شد به صورت طرح درآمد. به گفته دکتر ایزدی قرار است كمیته مشتركی متشكل از شركت عمران و بهسازی شهری ایران و راه آهن ایجاد شود تا اجرای طرح مورد بررسی قرار گیرد. گفتگوی خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی با دکتر محمدسعید ایزدی در ادامه آمده است:
جناب آقای دکتر ایزدی با توجه به اینكه شما پیشنهاد‌دهنده طرح احیای ایستگاه‌های راه‌آهن هستید، از برنامه‌های مجموعه خود برای اجرایی‌شدن طرح احیای بافت‌های تاریخی ایستگاه‌های راه آهن بفرمایید.
بحث اصلی ضرورت پرداختن به این ماجراست كه توسط شركت عمران و بهسازی شهری ایران مطرح و تبدیل به یك برنامه شد. در واقع سه ضرورت حكم می‌كند تا به شكلی دیگر به ایستگاه‌های راه‌آهن نگاه كنیم. در درجه اول، معماری منحصر به فردی است كه عمدتا در ایستگاه‌های شهری و بین‌راهی وجود دارند و به همین خاطر هم ما را مكلف می‌كند تا معماری آنها را حفظ كرده و به آن توجهی ویژه داشته باشیم. متاسفانه در سال‌های اخیر تغییر و تحولاتی به نام توسعه به ایستگاه‌ها تحمیل و باعث تخریب معماری برخی از آنها شده است.
ضرورت دوم، بحث ظرفیت‌های هر یک از ایستگاه‌ها برای توسعه و رفع نیازهای شهری است. به‌عنوان نمونه، در شهر تهران، ایستگاه راه‌آهن ۱۸۰ هكتار اراضی شهر را به خود اختصاص داده است؛ ۱۸۰ هكتاری كه بخش عمده‌اش انبار تراورس و واگن‌های فرسوده‌اند. در عین‌حال، با توجه به وضعیتی كه این بافت‌ها دارند، به برنامه‌ریزی مجدد نیازمند است تا از آنها استفاده‌ای بهینه به نفع شهر شود.
ضرورت سوم نقش این مراكز در رابطه با بافت پیرامونی است. عمدتا این ایستگاه‌ها در منطقه‌ای از شهر واقع شده‌اند كه اطرافش بافت فرسوده است، به عبارتی بافت‌های پیرامون اغلب ایستگاه‌ها از مشكلات زیادی رنج می‌برند كه می‌توان با تغییر فضای عملكردی ایستگاه‌ها شاهد تاثیرگذاری بر بافت پیرامونی آنها نیز باشیم. در دنیا چنین ایستگاه‌هایی به عنوان ایستگاه‌های چندمنظوره TOD (transit oriented development) ، شناخته می‌شوند.
در این شرایط است كه ادبیات بازآفرینی- نوسازی به بحث ایستگاه‌های راه‌آهن پیوند می‌خورد. لذا برنامه‌ریزی و طراحی مجدد ایستگاه‌های راه آهن باید مورد توجه قرار بگیرد؛ بعد از طرح این موضوع در شركت عمران و بهسازی شهری ایران، این ویژگی‌ها را در قالب طرحی برای مقام عالی وزارت راه و شهرسازی فرستادیم كه مورد استقبال هم قرار گرفت. همچنین برای اجرایی شدن طرح، قرار بر این شد كمیته مشتركی متشكل از شركت عمران و بهسازی و راه‌آهن تشكیل شود.
این كمیته به چه شکلی فعالیت‌ها را دنبال می‌كند؟
موضوع بهسازی و احیای ایستگاه‌های راه‌آهن با توجه به سه ضرورت عنوان شده، پیگیری و دنبال خواهد شد؛ به عنوان نمونه شناسایی ایستگاه‌های راه‌آهنی كه می‌توانند حفاظت شوند و برنامه‌ریزی مجدد اراضی چندین ایستگاه راه‌آهن را در دستور كار داریم. بدین منظور اجرای طرح‌های TOD(ایستگاه‌های چندمنظوره) را برای چند ایستگاه به عنوان پایلوت و همچنین اجرای برنامه جامع را برای تمامی ایستگاه‌ها مدنظر داریم كه اجرای این برنامه‌ها منوط به همكاری شرکت راه آهن با شركت عمران و بهسازی شهری ایران است.
برای تسریع در اجرای طرح احیای بافت‌های تاریخی ایستگاه‌های فوق، همكاری با شرکت راه‌آهن چگونه خواهد بود؟
معتقدم نخستین گام، پذیرش این موضوع از سوی مسئولان و متولیان امر است؛ مسئولان باید بپذیرند كه گنجینه‌ای دارند و این گنجینه باید به عنوان میراث حفظ شود. از آنجایی كه مسئولان و متولیان امر در دولت‌های پیشین تغییرات جدی و نه چندان خوشایندی را در ایستگاه‌ها ایجاد كردند این مطلب حاكی از آن است كه هیچ ارزشی برای فضاهای فعلی قائل نبودند یا به آنها پی نبردند. شركت عمران و بهسازی شهری ایران آمادگی خود را برای همكاری با راه آهن اعلام کرده تا این طرح به سرانجام برسد. گام دوم، تحلیل برنامه‌های مشترك است؛ بدین‌معنا كه با مسئولان شركت راه‌آهن همكاری و برنامه‌ریزی مشترك داشته باشیم و گام سوم نیز اجرای مشترك طرح‌های مصوب شده در كمیته مشترك از سوی شركت راه آهن است؛ به عنوان نمونه امیدواریم اگر مصوب شد تا بخشی از اراضی به نفع شهر در اختیار فضای شهری قرار بگیرد راه آهن استقبال كند. در حال‌حاضر، راه‌آهن تهران در فضایی ۱۸۰ هكتاری قرار دارد كه بخش عمده‌ای از آن بافت فرسوده است. معتقدم اگر بخشی از این مساحت به مناطق جوادیه و شوش واگذار شود شاهد تغییر و تحولات مثبتی می‌شویم.
آیا در این رابطه اقدامات بیشتری انجام داده‌اید یا برنامه ویژه‌ای در دستور كار دارید؟
بر اساس بررسی‌های اولیه انجام شده در سه ایستگاه راه آهن تهران، مشهد و تبریز از مهندسان مشاوران درخواست كردیم تا طرح‌های خود را در این زمینه ارایه دهند كه از این میان مهندس مشاور عمارت خورشید طرح مناسبی را تهیه و ارایه كرد. امید است در این خصوص شركت راه آهن توجه بیشتری به این مهم داشته باشد.
در مورد انجام و عملیاتی‌شدن این اقدام فكر می‌كنید باید از سازمان‌ها و نهادهای مرتبط از جمله سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری هم بهره جست؟ نظر شما در خصوص همكاری سازمان میراث فرهنگی در این طرح چیست؟
از آنجاكه ایستگاه‌های راه‌آهن جزو میراث ملی معاصر ما به شمار می‌آیند شاید طرح این موضوع در سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چندان ثمری نداشته باشد. معتقدم درخواست كمیته مشترك با ارگان‌ها و سازمان‌های مرتبط در صورتی مثمرثمر خواهد بود كه طرح توسط شركت عمران و بهسازی و همچنین راه آهن در مراحلی به اجرا برسد.
این مسئله برای تمامی ایستگاه‌های شهری و غیرشهری مصداق دارد؟
در مورد تمامی مسایلی كه عنوان شد تفكیك شهری و غیرشهری بودن ایستگاه‌ها از ضرورت‌های انکارناپذیر به شمار می‌آید. ضرورت اول كه به معماری ایستگاه‌ها مربوط است شامل ایستگاه‌های بین‌راهی است كه متاسفانه در چند ساله اخیر شاهد تخریب ایستگاه‌های راه آهن و محدوده‌های آن بوده‌ایم كه احیای و حفاظت از معماری ارزشمند و ساختار بافت تاریخی چنین ایستگاه‌هایی ضرورت نخست به شمار می‌آید. ضرورت دوم و سوم عموما به ایستگاه‌های شهری اختصاص دارد و امید است روزی این طرح‌ها به سرانجام برسد. در چند سال اخیر، شاهد تخریب ایستگاه‌های راه‌آهن و بافت اطراف آن بودیم؛ به همین خاطر امروزه ضرورت طرح احیای و محافظت از بافت تاریخی ایستگاه‌های راه‌آهن به شدت احساس می‌شود.
پیشنهاد شما برای بهبود وضعیت چیست؟
امسال، سال همدلی و همزبانی است. وزارت راه و شهرسازی به دنبال دستیابی اهداف والایی در راستای رسیدن به نتایج موردنظر است. اگر بتوانیم با همدلی در رسیدن به این اهداف به وزارت راه و شهرسازی یاری برسانیم گام بزرگی برداشتهایم. امید است بتوان از طریق گفتگوهای مشترك بین دو نهاد مدنظر (شركت عمران و بهسازی شهری ایران و شركت راه‌آهن) شرایطی را فراهم آوریم تا ایستگاه‌های ماندگار، تاریخی و ارزشمند كمتر آسیب و صدمه ببینند و بتوانیم از این راه فضاهای شهری را گسترش دهیم، این همكاری برای بافت پیرامون موثر است. /
گفتگو : م‍ژده نوروزی / منبع تارنمای پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی
