به گزارش روابط عمومی شرکت مادر تخصصی عمران وبهازی شهری ایران به نقل از پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، دکتر عباس آخوندی امروز دوشنبه دوم آذرماه در پانزدهمین همایش سیاست‌های توسعه مسکن که در پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران برگزار شد، گفت: در اینکه مسکن در شرایط پیچیده‌ای است تردید نداریم و از هر منظر که بحث کنیم به این نتیجه می‌رسیم. تراکنش جمعیت در نیمه شمالی و جنوبی کشور یکسان نیست و توزیع نامتعادل جمعیت از نظر امنیت ملی هم ما را با مشکل مواجه می‌کند.
وی با بیان اینکه بخش زیادی از جمعیت شهری کشور در ۱۰ شهر متمرکز شده‌اند گفت: این سلسله مراتب شهری در حالی است که برخی شهرهای خالی از سکنه و برخی عاری از کیفیت مطلوب برای سکونت هستند بنابراین با نابسامانی جمعیتی مواجه هستیم. پیش و پس از انقلاب قرار بود تنظیم جمعیت را در آمایش سرزمین لحاظ کنیم اما این اتفاق رخ نداده است. موضوع مهم دیگر عدم عدالت اجتماعی در ایران است. ما جزو معدود کشورهایی هستیم که عدم عدالت شهری در کشورمان برجسته شده و شمال شهر گران قیمت و پایین شهر کیفیت نازل زندگی دارد.
وزیر راه و شهرسازی با انتقاد از نامناسب بودن کیفیت محیط زیست در شهرهای بزرگ گفت: در بخش حمل و نقل نیز وقت زیادی از شهروندان در ترافیک می‌گذرد. ما در کشور فاقد حمل و نقل مرکزی حومه هستیم و مشکل در این زمینه روز به روز پیچیده‌تر می‌شود. از جهتی زمان لازم برای تملک واحدهای مسکونی که میانگین ۱۲ سال بود این عدد برای اقشار کم درآمد از ۲۰ سال هم گذشته است.
آخوندی ادامه داد: همه این اتفاقات در یک محیط اقتصادی با رکود تورمی شدید اتفاق افتاد٬ اکنون که تورم کنترل شده این رکود است که جان‌سختی می‌کند. در چنین محیط اقتصادی که تنگنای مالی بسیار گسترده شده ناتوانی نهادهای مالی در وام‌دهی، قدرت پایین خرید مردم و قدرت ضعیف پس انداز شهروندان نیز بر مشکل افزوده است اما با وجود همه این واقعیت‌های عینی باید برای رفع مشکل تامین مسکن مردم چاره‌ای بی اندیشیم.
وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه برای حل مشکل مسکن مردم باید ظرفیت اقتصاد ایران را نیز بسنجیم افزود: باید به راهی برای حل این مشکل در شرایط سخت برسیم و این سوالی بنیادی است که به دنبال پاسخ آن هستیم و از مشارکت فرهیختگان برای حل این مسئله استقبال می‌کنیم. برای شناخت وضعیت موجود باید به این نکته توجه کنیم که در ۱۰ سال گذشته کمی‌گرایی در ایران مطرح بوده و فراموش کردیم مسکن جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی نیز دارد. تمام آنچه به عنوان میراث فرهنگی واجتماعی در کشور داریم در بخش مسکن نیز ظهور پیدا می‌کند اما مسکن را به یک چهار دیواری در هر بیابانی تبدیل کردیم که منجر به کالایی شدن انسان‌ها شد. گویی انسان کالایی است که در یک انبار از ٰآن نگهداری می‌کنیم اما انسان‌ها جنبه‌های هویتی دارند که با کالا متفاوت است.
دکترآخوندی گفت: برای کشوری مثل ما که داعیه ۳ هزار سال تقدم دارد این جنبه بسیار حائر اهمیت است که درباره آن اندیشه نکردیم و به سمت کمی‌گرایی رفته‌ایم در حالی که گرایش به کمی کردن زندگی انسان‌ها خطری بزرگ است بنابراین تلاش می‌کنم از آن بپرهیزم.
وی افزود: حتی در کشورهای سوسیالیستی مثل چین و روسیه نیز آن اتفاقی را که برای کالایی کردن انسان‌ها در ایران در طرح مسکن مهر رخ داد ندیده‌ام . کالایی کردن انسان‌ها در مسکن مهر به شکل افراطی صورت گرفت و حداقل از جنبه فرهنگی هیچ دفاعی نمی‌توان از آن کرد. اگر این موضوع در این دانشکده که ادعای فرهنگ، هویت و شهرسازی دارد به بحث گذاشته نشود و تاروپود موضوع نیز مورد بررسی قرار نگیرد ممکن است بار دیگر گرایش‌های پوپولیستی در چنین طرح‌های خانمان برانداز و شهر برانداز در ایران پیاده شود.
وزیر راه و شهرسازی در ادامه با انتقاد از شهر فروشی در ایران گفت: نمونه این اتفاق در تهران روی داده و تهران به کارگاهی بی‌‌پایان و بی‌هدف تبدیل شده که همه به دنبال سوداگری محض هستند باید به این بیاندیشیم که این حجم از ساخت و ساز برای رفاه حال مردم چه نتیجه‌ای دارد.
دکتر آخوندی رویکرد حوزه مسکن در ایران را دچار نگاهی افراطی و تفریطی دانست و گفت: این رویکرد در دو بخش مسکن مهر و شهرفروشی به خوبی قابل مشاهده است. در واقع حق نفس کشیدن مردم در حال فروش است و کسی احساس نمی‌کند که شهر به او تعلق دارد.
دکتر آخوندی افزود: اگر مشکلات موجود را به خوبی بشکافیم نباید به دنبال راه حل‌های ساده انگارانه برویم ما در پی آن هستیم که این موضوع را به خوبی تحلیل کنیم و دو طرفه معادله‌ای که در دهه ۶۰ با شهرفروشی آغاز شد و در دهه ۹۰ با مداخله در زندگی مردم ادامه پیدا کرد در نظر بگیریم. شهر باید ایده‌ای برای زندگی، آرامش و رفاه داشته باشد تا بتوان شهرها را به نسل‌های بعد هدیه کرد و تداوم حیات را در آن دید. قابلیت زندگی در دنیای مدرنی که همه چیز آن براساس موتور و حرکت تعریف شده موضوع بسیار مهمی است.
وی بر یکپارچگی مسکن و حمل و نقل تاکید کرد و گفت: در سه دهه گذشته به این نپرداخته‌ایم که شهر و حمل و نقل در کنار هم معنا پیدا می‌کنند و اینگونه رابطه مرکز شهر و پیرامون را از دست داده‌ایم.
وزیر راه و شهرسازی با یادآوری اینکه شهر تهران از دهه ۴۰ شورای نظارت بر گسترش شهر را تشکیل داده است گفت: ۵۰ سال است که همه نگران توسعه شهر هستند اما شهر در حال گسترش است. در شهرهای بزرگ نتوانستیم موضوع حرکت را حل کنیم. وقتی موضوع ایجاد شهرهای جدید مطرح شد تامین حمل و نقل را فراموش کردیم و شهرهایی مانند هشتگرد، پردیس،پرند و اندیشه ساختیم که مشکل حمل و نقل آنها برطرف نشده است. از روز اول باید به سمت یکپارچگی مفهموم حمل و نقل و توسعه شهری می‌رفتیم و اگر این موضوع در کنار هم دیده می‌شد الان وضعیت بهتری داشتیم.
۱۸ میلیون از ۵۵ میلیون جمعیت شهری در وضعیت نامطلوب زندگی به سر می‌برند
دکترآخوندی افزود: ۱۸ میلیون از ۵۵ میلیون جمعیت شهر نشین در وضعیت نامطلوب زندگی به سر می‌برند و کیفیت زندگی آنها قابل فبول نیست. اگر پروژه‌های مسکن مهر پیرامون شهرهای جدید نیز تکمیل شود این آمار افزایش می‌یابد. از روز اول معتقد بودم در شرایط سختی که قرار داریم با راه حل‌های ساده‌انگارانه نمی‌توان کاری از پیش برد و راه حل‌های دوپینگی هم جواب نمی‌دهد بلکه باید راه حلی ساختاری و نهادی برای حوزه مسکن داشت. مدت‌ها بحث من این است که برای حل مشکل باید نهادهای مالی ایجاد شود. برای شهرهای جدید به مدل‌های مالی خاصی نیاز داریم که باید جداگانه به آن بپردازیم.
وی ادامه داد: برای اینکه بتوانیم هم تجهیز مالی کنیم هم قدرت خرید و ساخت را افزایش دهیم به صندوق تسهیلات نیاز داریم. مدت ها است در ایران درباره انواع تضامین بحث می‌کنیم. اگر کسی خانه‌ای پیش خرید می‌کند باید سر وقت آن را تحویل بگیرد از سوی دیگر صندوق تضمین کیفیت نیز در حوزه مسکن نداریم. تضمین تامین مالی در این بخش باید برای خریدار و فروشنده تامین شود و اگر فروشنده‌ای خانه ای را پیش فروش می‌کند باید مطمئن باشد جریان مالی ساخت آن تامین می‌شود.
وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر اینکه برای خروج از این وضعیت به انواع نهادهای مالی نیاز داریم گفت: انواع نهادهای بازار و بورس، صندوق پس انداز، نهادهای مالی پروژه محور و بازار محور برخی از همین نهادهای مالی مورد نیاز هستند.
دکترآخوندی گفت: وضعیت بخش مسکن در اقتصاد تبدیل به چالش و در عین حال فرصت شده است. چالش از آن جهت که با رکود مواجه هستیم و فرصت از آن جهت که مسکن بزرگترین محرک اقتصاد است. اکنون در سخت‌ترین شرایط اقتصادی بعد از انقلاب هستیم و بارها گفتم اگر مسئول مدیریت اقتصاد ایران بودم وضعیت فوق‌العاده اعلام می‌کردم. باید جامعه را برای شاخص‌های کلان و خرد تصمیم‌های بنیادین آماده کرد و در این شرایط فقط حرف‌های دلخوش کننده نزنیم زیرا وضعیت را بدتر می‌کنیم.
وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه برخی رسانه‌ها اعلام کردند در بخش مسکن مازاد عرضه وجود دارد گفت: پیچیدگی مسکن این است که کالای استاندارد نیست و نمی‌توان مانند خودرو از یک مدل آن ۱۰۰ هزار دستگاه ساخت. هر واحد مسکونی با دیگری متفاوت است. شهرهای مختلف و مناطق بالا و پایین نیز با یکدیگر متفاوت هستند و باید بررسی شود این مازاد عرضه در چه شرایطی و در چه مناطقی وجود دارد. ممکن است در بازار سوداگرانه مازاد عرضه وجود داشته باشد اما در بازار واقعی مسکن نمی‌توان اینگونه صحبت کرد.
وی با بیان اینکه مسکن حوزه ای نیست که در آن بتوان به آمارهای کلی اعتماد کرد گفت: در مسکن جنبه محلی اهمیت دارد. وقتی می‌خواهیم در حوزه اقتصاد کلان بحث کنیم برخی می‌گویند در بخش مسکن عرضه زیاد است و نباید به عنوان موتور محرک به آن نگاه کرد. این صحبت‌ها معلول نگاهی است که برخی مسکن را کالای همسان می‌بینند در حالی که مسکن کاملا به زمین وابسته است و ماهیتی محلی دارد.
وی یافتن راه حلی برای این مشکل را دشوار دانست و گفت: از آنجایی که هرکس از یک منظر به موضوع نگاه می‌کند برخی می‌خواهند اولویت را از بخش مسکن بردارند. برخی به فکر مداخله دولت هستند که این مداخله راه حلی مانند مسکن است. از سویی دیگر عده ای می‌گویند باید ساخت و ساز به هر نحوی شروع شود که این موضوع به شهر نشینی منجر می‌شود.
دکتر آخوندی یافتن نقطه تعادل در این بین را دشوار دانست و گفت: ما بحث نهادها در بخش مالی را مطرح کردیم و معتقدیم باید از تمام ظرفیت‌های بازار پولی و بانکی در بازار سرمایه و دارایی‌هایی که قابلیت نقد شدن فوری در وزارتخانه را ندارند استفاده کنیم و وزارتخانه زمین‌های زیاد، انواع امتیازها، ظرفیت‌های زیادی پیرامون جاده‌ها و همینطور در بنادر و فرودگاه‌ها دارد که قابلیت نقد شدن فوری ندارند و باید از آنها استفاده کرد.
