رئیس اداره عمران و بهسازی اداره کل راه و شهرسازی استان قم با اشاره به این که حدود 65 درصد جمعیت شهر قم در بافت های ناکارآمد شهری ساکن هستند، گفت: مساحت کل این شهر 12 هزار و 900 هکتار است که از این میزان بیش از 4 هزار هکتار، بافت ناکارآمد شهری است.
به گزارش روابط عمومی شرکت بازآفرینی شهری ایران، فهیمه فتاحی زاده دیروز در نشست خبری با موضوع «بازآفرینی شهری» در خانه تاریخی لاجوردی زاده در محله باغ پنبه شهر قم با بیان این که این مساحت شامل اراضی بدون ساختمان، شوارع و معابر شهری نیز می شود، اضافه کرد: حدود 32 درصد از بافت ناخالص شهری و حدود 70 درصد بافت خالص و ساخته شده شهری را بافت های ناکارآمد تشکیل می دهد.
وی در رابطه با موضوع «بازآفرینی شهری» اظهار کرد: بافت های ناکارآمد شهری 5 گونه کلی دارد که شامل بافت تاریخی، بافت های ناکارآمد میانی(که در گذشته به آن بافت فرسوده گفته می شد)، سکونتگاه های غیررسمی، بافت های با پیشینه روستایی (بافت هایی که در گذشته روستا بوده که به مرور به بافت شهری الحاق شده است) و اراضی ناهمگن شهری می شود.
وی با بیان این که حوزه عملکرد ما فقط بافت های فرسوده (بافت های ناکارآمد میانی) نیست، افزود: در رابطه با موضوع «بازآفرینی شهری» نیازمند اطلاع رسانی به عموم شهروندان هستیم که رسانه ها می توانند در این مساله یاریگر ما باشند.
رئیس اداره عمران و بهسازی اداره کل راه و شهرسازی قم تصریح کرد: در این استان، این بافت ها به واسطه خدمات شهری دریافت شده، نسبت به سایر شهرها متفاوت است و به طور نسبی توانمند شده است.
فتاحی زاده با بیان این که در این بافت ها چند رویکرد داریم، آنان را شامل نوسازی، بهسازی، مرمت، احیا و توانمندسازی برشمرد و اظهار کرد: بافت تاریخی قم به واسطه چند کارکردی آن اهمیت بسیاری دارد.
وی افزود: بافت تاریخی قم در اطراف حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) قرار دارد و بیشترین جذب گردشگر مذهبی را در این منطقه داریم که باید به آن نگاه گردشگری ملی و یا گردشگری بین المللی داشته باشیم.
وی با اشاره به ویژگی های بافت تاریخی خاطرنشان کرد: با معرفی این بافت ها، می توانیم در جذب گردشگر و نیز درآمدزایی در اقتصاد استان نقش ایفا کنیم، از این رو در بافت های تاریخی بیشترین رویکرد مرمت و احیاست.
وی سه عامل فیزیکی ریزدانگی (مساحت کوچک)، نفوذناپذیری شوارع و عدم پایداری و استحکام ساختمان را در شناسایی بافت های ناکارآمد میانی موثر دانست و گفت: امروز معیارهای دیگری همچون عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، زیرساخت ها، خدمات و مدیریت شهری و میزان جمعیت محله نیز مدنظر قرار می گیرد.
وی گفت: در حال حاضر مساحت بافت فرسوده (بافت ناکارآمد میانی) شهر قم یک هزار و 589 هکتار است که 315 هکتار آن، مساحت بافت تاریخی این شهر است.
فتاحی زاده با بیان این که شهرسازی باید با مشارکت مردم انجام شود، تصریح کرد: در این مساله، در هر طرحی که مردم متولی شده اند و بر اساس نیازهای خود اقدام کرده اند، موفقیت بیشتری حاصل شده و نیز نقش مدیریت شهری در این امر موثر است.
وی گفت: مهم ترین امر، تشکیل ستادهای بازآفرینی شهری است که از سال 94 با حضور مدیران 30 دستگاه و با ریاست استاندار برگزار شده و این اداره کل، دبیرخانه آن را عهده دار است.
وی اضافه کرد: در زمینه احیای محورهای این بافت ها از سال گذشته با همکاری شهرداری و سایر اداره های مرتبط تفاهم نامه ای امضا شده و این کار در محله باغ پنبه شهر قم در سه فاز در حال انجام است و در محله های دیگر مانند دروازه ری (نوبهار) ادامه می یابد.
فتاحی‌زاده با اشاره به پیشرفت 70 درصدی فاز یک و دو این پروژه اشاره کرد و در خصوص نزدیک شدن به ایام محرم گفت: سعی کرده‌ایم تا قبل از رسیدن این ماه عملیات تخریب آسفالت و خاکبرداری‌ها به پایان برسد و بتن‌ریزی آنها نیز انجام شود تا در عبور و مرور مردم مشکلی به وجود نیاید.
وی با بیان این که اجرای این طرح مشکلاتی را برای شهروندان ایجاد می کند، از مردم خواست تا در این امر مشارکت داشته باشند و این اداره کل را در تحقق آن یاری کنند، زیرا در تلاشیم کار به صورت اصولی انجام شود.
رئیس اداره عمران و بهسازی اداره کل راه و شهرسازی استان قم در خصوص مشکلات بافت فرسوده گفت: معمولا در بافت‌های فرسوده تاسیسات زیربنایی مانند آب، برق و گاز نیز از بین رفته‌اند و همین امر سبب به تاخیر افتادن اجرای طرح می‌شود.
وی با اشاره به این که در سال گذشته اعتبار خوبی را توانستیم جذب کنیم، گفت: هزینه برآورد شده برای این طرح حدود 100 میلیارد ریال است که در سال مالی جاری 44 میلیارد ریال آن جذب شده است.
فتاحی زاده یکی از مشکلات را در این گونه بافت ها، کمبود زمین برای ساخت مراکز مورد نیاز محله دانست و گفت: اقدام های ما فقط فعالیت های عمرانی نیست و دو موضوع آموزش و اشتغال نیز برای ما اهمیت دارد.
وی گفت: در بافت تاریخی و قسمتی از بافت فرسوده، تراکم و پیچیدگی بسیاری وجود دارد و امکان ایجاد فضای سبز و طرح های منظر شهری وجود ندارد، اما اگر بتوانیم اعتبارهای مناسبی جذب کنیم، توسعه فضای شهری در بافت تاریخی در برنامه قرار می گیرد.
وی با توجه به آسیب های اجتماعی و اقتصادی در این منطقه ها افزود: یکی از راهکارهای برون رفت این مساله، نهادهای توسعه محله است که نخستین آن در سال 95 در خانه لاجوردی زاده راه اندازی شد و تاثیر خوبی داشت.
وی بیان کرد: 23 طرح اجرایی برای بازآفرینی شهری در بافت ناکارآمد وجود داشت که در برنامه پنجم توسعه اجرایی شد، در حال حاضر 12 طرح فعال وجود دارد که سه طرح آن تکمیل شده و 9 طرح دیگر در حال اجراست.
رئیس اداره عمران و بهسازی شهری اداره کل راه و شهرسازی استان قم توضیح داد: طبق برنامه ششم توسعه بازسازی و بهسازی محورهای تاریخی فرهنگی قم شامل خانه شاکری تا انبار لبچال، لبچال تا امامزاده حمزه(ع)، لبچال تا میدان میر، میدان میر تا محوطه بیت النور و امامزاده حمزه(ع) تا مدرسه غیاثیه در دست اجرا هستند.
وی در بخش دیگر سخنان خود با بیان این که موضوع مسکن پیچیده است و نمی توان برای بافت های گوناگون یک الگوی واحد را ارائه کرد، گفت: در بافت فرسوده اگر شرایط لازم مهیا نشود، مهاجرت درون شهری صورت می گیرد و ممکن است افراد جایگزین، غیربومی و یا غیرایرانی باشند.
فتاحی زاده خاطرنشان کرد: این موضوع موجب ایجاد مشکلات اجتماعی می شود و مشکلاتی که در حاشیه شهر وجود داشت، با شرایط موجود به مرکز شهر منتقل می شود.
وی همچنین گفت: در برنامه دولت، 270 محله با رویکرد محله محوری در نظر گرفته شده که در طی برنامه ششم بازآفرینی می شود و این کار در قم از سال گذشته در 14 محله شروع شده و در مجموع 23 محله برای این امر در نظر گرفته شده است.
رئیس اداره عمران و بهسازی اداره کل راه و شهرسازی استان قم خاطرنشان کرد: در این ارتباط باید به شهرهای اطراف قم نیز مانند کهک که دارای بافت تاریخی است، به طور ویژه توجه شود.
