دولت تدبیر و امید در راستای ارتقاي كيفيت زندگي شهری در کشور و برای حل معضلات زیستمحیطی، فقر زیرساختی شهرها، مسائل بهداشتی و مباحث هویتی که به عنوان بحرانهای شهری میتوان از آنها نام برد، سياستي را تحت عنوان "برنامه بازآفريني شهري" در دستور کار قرار داد.
دکتر محمد سعيد ايزدي، مديرعامل شركت مادر تخصصی عمران و بهسازي شهري ایران در گفتگو با پایگاه اطلاعرسانی دولت به تشریح عملكرد سه ساله این شرکت در دولت يازدهم پرداخت و گفت: دولت يازدهم از همان ابتدا با بررسي سوابق سياستگذاری و برنامهریزی در حوزه بافت فرسوده و سكونتگاههاي غير رسمي، حضور پررنگ‌تر در برنامه‌هاي نوسازي و بهسازي شهري را به عنوان موضوع اولویتدار تعیین کرد و سیاست "بازآفرینی" را پیش گرفت.
معاون وزير راه و شهرسازي با اشاره به ضرورت تعیین سیاستهای ساماندهی در گام اول، افزود: بر همين اساس شركت عمران و بهسازي شهري ايران در سال 1393موفق شد تا سند ملي بازآفريني شهري را به تصويب هيات وزيران رسانده و آن را ابلاغ كند.
به گزارش روابط عمومی شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران دکتر ايزدي گفت: پس از تدوين سند ملي بازآفريني شهري، در گام دوم توانستیم، دستگاه‌ها و سازمان‌هاي مختلفي كه متولي امر بهسازي و نوسازي و توسعه شهري هستند را براي اجراي مفاد اين سند همراه كنيم كه در اين بخش، بيش از 33 سازمان در كشور در ابعاد مختلف مسائل اجتماعي، زيرساختی، امنيتی، بهداشتی، آموزشی و ... متولي امر توسعه شهر و ارتقاي كيفي زندگي هستند.
مديرعامل شركت مادر تخصصی عمران و بهسازي شهري ایران ادامه داد: ما در شركت عمران و بهسازي شهري ايران نيازمند آن بوديم تا فعاليت اين سازمان‌ها را با يكديگر، هماهنگ و هم‌راستا كنيم. از سوي ديگر چون بحث مديران واحد در برنامه‌هاي توسعه سوم، چهارم و پنجم تحقق پيدا نكرد، در نتيجه تشكيل ستاد ملي بازآفريني شهري گامي براي هم راستا كردن دستگاه‌هاي مرتبط در اين حوزه بود كه در نهايت موجب شد تا 20 دستگاه فعال در بحث توسعه شهري عضو ستاد ملي بازآفريني شهري شوند.
دکترایزدی تصريح كرد: گام سوم از مجموعه فعاليتهاي انجام شده در شركت عمران و بهسازي شهري تهيه برنامه محلات بود؛ امروز در دولت يازدهم و براي اولين بار در كشور در شركت عمران و بهسازي شهري ايران از مقياس ملي گرفته تا شهر و محله صاحب برنامه هستيم و مي‌دانيم كه چه تعداد محله در كجا و با چه اولويتي بايد در برنامه نوسازي و بهسازي قرار بگيرد.
معاون وزیر راه و شهر سازی اظهار داشت: تا پيش از این، دولت بر حسب شرايط خاص وارد عرصه نوسازي و بهسازي شهري شده و اقدامات مربوط به آن را در يك محله خاص پياده مي‌كرد. اما در دولت یازدهم موفق شدیم تا تمامی محدوده محله‌هاي بافت فرسوده در کشور که نياز به نوسازي و بهسازي دارند را شناسایی کنیم که این محدوده شامل 544 شهر در سه عرصه اصلي مي‌شوند.
ايزدي افزود: این سه عرصه شامل 25 هزار هكتار بافت‌هاي تاريخي در 168 شهر، بيش از 60هزار هكتار بافت مياني در 495 شهر و 48 هزار هكتار سكونتگاههاي غير رسمي در 91 شهر میشود كه البته جمع تعداد این شهرها بيشتر از 544 شهر مي‌شود و این بدان معناست كه برخي از شهرها دو يا هر سه نوع بافت را در خود دارند.
معاون وزير راه و شهرسازي توضيح داد: همچنين شركت عمران و بهسازي شهري با تدوين برنامه براي بيش از 2700 محله در اين شهرها این را مشخص كرده است كه به عنوان مثال و به طور متوسط و در دو بازه زمانی برنامه توسعه ششم و هفتم برای بهسازی 270 محله چه اقداماتي اعم از بحث‌هاي مربوط به ارتقاي زيرساخت، توسعه خدمات، توانمند سازي ساكنين و... بايد انجام شود.
مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری ادامه داد: يكي از ويژگي‌هاي برنامه بهسازي محلات بافت فرسوده آن است كه اين برنامه از پايين به بالا تدوين شده است. به اين صورت كه شركت عمران و بهسازي شهري به عنوان متولي امر نوسازي و بازآفريني شهري به ستادهاي بازآفريني در استان‌ها اعلام مي‌كند تا آنها اولويت شهرها و محلههایی كه در استان خود نياز به نوسازي و بهسازي دارند را به دولت معرفي كنند.
دکتر ايزدي با تاکید بر نقش ستادهای استانی در تعیین اولویتهای محلاتف تشریح کرد: در واقع اين ستادهاي بازآفريني استان هستند كه مشخص مي‌كنند كه در شهر و استان كداميك از محلهها بايد در اولويت نوسازي قرار بگيرد.
وي ادامه داد: البته اولويتبندي در مجموعه اقدامات براي بهسازي هر محله نيز وجود دارد. به اين صورت كه ممكن است در يك محله بافت تاريخي احياي يك خانه تاريخي و در سكونتگاههاي غير رسمي ساخت پارك و تامين روشنايي در اولويت اجرا و ... قرار داشته باشد.
مديرعامل شركت مادر تخصصی عمران و بهسازي شهري ایران افزود: در واقع تلاش شده تا برنامههای بهسازی متناسب با هر محل عرضه شود و از همه مهمتر آنکه تلاش شده است تا اين برنامه به مشاركت گذاشته شود زیرا تنها يك دستگاه متولي اجراي آن نيست و لازم است تمامي ارگانها و سازمان‌ها سهم خود را در اجرای این برنامهها مشخص كنند.
دکتر ايزدي گفت: باید بگویم که تهیه و انجام برنامه‌ريزي كار بزرگ و زمان‌گيري بود اما در حال حاضر موفق شدیم تا سهم هر سازمان در اجراي طرح نوسازی و بهسازی شهری را مشخص کنیم.
معاون وزير راه و شهرسازي، ابزارهاي حقوقي و مالي را نیاز بعدی این برنامه برای اجرایی شدن دانست و تصريح كرد: گام بعدي در اجرای برنامه بهسازي و نوسازي بافت هاي فرسوده در كشور، تنظيم دستورالعمل های مورد نیاز براي تسهيل در اجراي كار و در نهایت الزام آور كردن اجراي اين دستورالعمل ها توسط دستگاه‌هاي ذیربط از ديگر اقداماتي بود كه دولت يازدهم موفق به انجام آن شد.
مديرعامل شركت مادر تخصصی عمران و بهسازي شهري ایران به مجموعه فعاليتهايي كه براي تحقق ابزارهاي حقوقي براي احياي بافت‌هاي فرسوده در دولت يازدهم انجام شده است اشاره كرد و گفت: تا پيش از الزامي شدن حضور سازمان‌ها و ارگانهاي مربوط، اين سازمان‌ها به طور داوطلبانه در برنامه‌هاي مربوط به نوسازي و بهسازي شهري شركت مي‌كردند اما با تدوين و تصويب اين برنامه، حضور اين سازمان‌ها در اجرايي كردن دستورالعملهاي بخش مربوطه، الزامي و اجباري شد.
دکتر ايزدي اضافه کرد: اخيرا مصوبه 23 بندي از هيات وزيران دريافت كردهايم كه در آن براي هر كدام از دستگاه‌هاي ذيربط يك مسئوليت و وظيفه تعريف شده است.
مديرعامل شركت مادر تخصصی عمران و بهسازي شهري ایران همچنين در خصوص ابزارهاي مالي در بخش بازآفريني و احياي بافت‌هاي فرسوده گفت: در حال حاضر ما در شرکت عمران و بهسازي شهري ايران پنج مدل تامين مالي را دنبال مي‌كنيم که استفاده از منابع دولتي اولين مدل از مدلهای تامين مالي در بافت‌هاي فرسوده است.
وي افزود: تا پيش از اين میتوانستیم تنها تا سقف 37 ميليارد تومان از منابع مالي دولتي براي نوسازی و بهسازی بافت‌هاي فرسوده استفاده کنیم اما در دولت یازدهم موفق شدیم تا سقف 1400 ميليارد تومان رديفهاي اعتباري را در برنامه سال 95 بگنجانیم كه از اين مبلغ 90 ميليارد تومان آن به مشهد،36 ميليارد تومان براي قم و شيراز،180 ميليارد تومان براي سكونتگاههاي غير رسمي و حاشيه نشيني،450 ميليارد تومان هم به بدهي دولت به شهرداريها و... مربوط مي‌شود.
معاون وزير راه و شهرسازي توضيح داد: محور دوم از مدلهاي تامين مالي در اين بخش استفاده از منابع تحت مالكيت دولت و به خصوص وزارت راه و شهرسازي است. تلاش وزير راه و شهرسازي نيز در سه سال گذشته استفاده از منابع تحت مالكيت خود بوده است و امسال نيز اين منابع سهمي 25 درصدي از منابع مالي دولت را به خود اختصاص دادهاند.
مديرعامل شركت مادر تخصصی عمران و بهسازي شهري ایران گفت: سومين منبع از منابع مالي استفاده از بخش خصوصي است كه اهميت بسيار زيادي دارند؛ تلاش ما در دولت يازدهم به گونهاي بوده است تا با تعريف نهادي به نام توسعهگر، آنها را براي حضور و سرمایهگذاری در برنامه‌هاي احیا و بازآفزینی شركت عمران و بهسازي جذب كنيم.
دکترايزدي ادامه داد: در واقع تفاوت توسعهگر (DEVELOPER) با مجري در آن است كه توسعهگر در انجام پروژهها، هم مجري است و هم سرمايه‌گذار و در اين بخش مي‌توان سهم 40 درصدي براي حضور توسعهگران در برنامه بازآفريني بافت‌هاي فرسوده در نظر گرفت.
مديرعامل شركت مادر تخصصی عمران و بهسازي شهري ایران استفاده از بانك‌ها را چهارمين ابزار مالي دانست و گفت: در تلاش بوديم تا از طريق توسعه‌اي كردن بانك مسكن ابزارهايي را تعريف كنيم كه به ما در انجام برنامه‌هاي نوسازي و بهسازي كمك كند. يكي از اين نمونهها صندوق مسكن يكم در بافت‌هاي فرسوده است كه با سود 8 درصدي كه براي آن در نظر گرفته شده جايگاه خوبي پيدا كرده است.
دکترايزدي تصريح كرد: پنجمين ابزار از مجموعه ابزارهاي مالي پيگيري استفاده از صندوقهاي خيريه و نيكوكاري براي كمك به تامين مالي هزينههاي مربوط به بهسازي و احياي بافت‌هاي فرسوده و سكونتگاههاي غير رسمي است.
معاون وزير راه و شهرسازي گفت: به دنبال آن هستيم تا صندوقي به نام بازآفريني شهري را راه‌اندازي كنيم و اميدوارم اين صندوق بتواند سهم قابل توجهي از هزينه هاي مربوط به اين بخش را تامين كند.
دکترایزدی تاکید کرد که مراحل ثبت اين صندوق و تشکیل هيات مديره آن انجام شده و حتي مذاكراتي نيز با بورس براي تشكيل صندوق نيكوكاري براساس تبصره دو ماده 7 قانون اساسي پيش بيني شده است.
مديرعامل شركت مادر تخصصی عمران و بهسازي شهري ایران ادامه داد: در دولت يازدهم در زمينه ساختار و تشكيلات نيز تلاش بر نهادسازي بوده است. از الزماتي كه ميتواند به تحقق و اجراي برنامه هاي بازآفريني کمک کند، نهادهايي هستند كه مي‌توانند متولي اين برنامهها باشند.
دکترايزدي افزود: يكي از مهمترين نهادها، نهاد تسهيلگر است. تسهيل‌گران نهادهايي هستند كه مي‌توانند به واسطه حمايت هاي انجام شده نقش خوبي در محلات، در بين مردم و بين مردم و شهرداري ايفا كنند زيرا مردم به اين نهادها بيشتر از دولت و شهرداري اطمينان دارند.
مديرعامل شركت مادر تخصصی عمران و بهسازي شهري ایران گفت : ما به دنبال ايجاد نهادهای تسهيلگر در شهرهاي مختلف نيز هستيم تا مانند نهادهاي توسعه محله با كمك و همياري مردم بسياري از مسئوليت هاي مربوط به بازآفريني بافت فرسوده را انجام دهد.
دکتر ايزدي تصريح كرد: علاوه بر نهادهاي تسهيلگر و توسعهگر به دنبال ايجاد ساير سازمان‌هاي مردمنهاد نيز هستيم تا اين گروه ها را براي حضور در طرح هاي بازآفريني شهري تشويق كنيم و در نهايت تلاش ما اين است تا به جاي تكيه بيش از حد بر دولت و دخالت دادن دولت در امور بازآفريني شهري كارها را به سازمان‌هاي مردمنهاد واگذار كنيم.
معاون وزير راه و شهرسازي در رابطه با برنامه‌هاي دولت يازدهم در رابطه با رفع مشكلات ناشي از حاشيه‌نشيني نيز گفت: از بين محدوه و محلاتي كه شركت عمران و بهسازي شهري ايران متولي برنامه‌ريزي براي آنهاست، يكي از اولويتدارترينها سكونتگاههاي غير رسمي و حاشيه نشيني در اطراف شهرهاست كه 48 هزار هكتار را شامل مي‌شوند و نزديك به يك هزار محله در اين مناطق قرار دارند.
مديرعامل شركت مادر تخصصی عمران و بهسازي شهري ایران ادامه داد: اين محلهها عمدتا در 91 شهري كه توسط دولت شناسايي شده است در كلانشهرها قرار دارند و در استان‌هايي هم مانند استان كردستان و سيستان بلوچستان به دليل واقع شدن در استان‌هايي كه سيل مهاجرت در آنها زياد است حاشيه نشيني به پديده‌اي بحراني تبديل شده است.
دکترايزدي تصريح كرد: براي مواجهه با معضل حاشيه نشيني در اطراف شهرها نيز در دولت يازدهم براي تمامي 91 شهر برنامه تهيه شده است و اولويتبندي انجام شده است. به شكل عام در تك تك محلات تلاش براي همكاري با ساير دستگاه‌هاي متولي است. به عنوان مثال در همکاری با وزارت كار به خصوص سازمان فني و حرفه اي در زمينه آموزش مهارتهاي پايه، بيش از 25 هزار مورد آموزش در اين محلات داشتيم زيرا اين آموزشها موجب فراهم شدن شرايط براي اشتغال مردم ساكن اين محلات را فراهم كرده و آنها را توانمند مي‌سازد.
مديرعامل شركت مادر تخصصی عمران و بهسازي شهري ایران افزود: با وزارت بهداشت در مورد ساخت مراكز بهداشت و خانه‌هاي سلامت كارهاي مشاركتي انجام شده و تعدا قابل توجهي از اين مراكز و خانه‌ها ساخته شده است.
دکتر ايزدي توضيح داد: با وزارت آموزش و پرورش و وزارت ورزش و جوانان نيز براي تامين مراكز آموزشي و ورزشي در اين مناطق مذاكراتي انجام شده است و بيش از 279 پروژه در طول سه سال گذشته در اين محدوه‌ها و محلات دنبال كرديم كه بيش از 130مورد تاکنون به بهره‌برداري رسيده است.
معاون وزير راه و شهرسازي گفت: جدا از شكل عامي كه در اولويت‌هاي ما تعريف شده است، شهرهاي مشهد، قم، شيراز و چابهار را نيز به شكل پايلوت و ويژه مورد توجه قرار داديم. اين شهرها، شهرهايي هستند كه هم در شوراي اجتماعي كشور مورد تاكيد مقام معظم رهبري بودهاند و هم در اولويتهای برنامه ما قرار دارند.
دکترايزدي افزود: در نهايت ما در شركت عمران و بهسازي شهري تلاش كرديم تا هماهنگ با ساير دستگاه‌ها حركت كنيم و برنامه ويژه‌اي براي هر كدام از شهرها طراحي كنيم.
