در ابتدای جلسه، آقای دکتر ایزدی با اشاره به فرآیند شکل‌گیری جریان فکری اندیشه ایران‌شهر و خاستگاه آن و مروری بر نشست‌های برگزار شده با معرفی آقایان مهندس هاشمی و مهندس پیشوایی، به جهت ایراد سخنرانی با موضوع «نگاهی به هفتاد سال تجربه نگارش در باب معماری معاصر ایران (سال‌های 1325-1395) » دعوت به عمل آوردند.
مهندس هاشمی، مشاور معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی، رئیس کمیته اجرایی و کارگروه معماری و شهرسازی طرح مساله ایران، سخنان خود را با تبیین معماری معاصر ایران آغاز کرد و به ارزیابی معماری معاصر و شرایط فعلی ایران پرداخت. وی اذعان نمود که تقریبا 100 سال است که معماری ایران وارد دوره جدیدی شده و با اینکه متاثر از معماری اروپا و آمریکا بوده است، عین آنها نیست.
در ادامه با اشاره به تاسیس دانشگاه هنرهای زیبا در سال 1319 بیان داشت، حتی تاسیس این دانشگاه با خودآگاهی نبود، این گمان را داشتیم که ما جزیی از دنیا هستیم و چون در دنیا معماری مطرح بود، باید در ایران هم معماری باشد. با تاسیس دانشکده معماری، نوشتن درباره معماری در ایران شروع شد و به تدریج افزایش یافت، ولی حجم نوشتارها پس از پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل گرایش به بحث‌های نظری و پژوهشی و رواج دوره‌های پژوهش هنر و دکتری افزایش قابل توجهی یافت و چندین هزار صفحه نوشته گردآوری شد. هاشمی مساله اصلی را عدم خودآگاهی نسبت به معماری خویش، علی‌رغم تاریخ 100ساله آن و کمبود محسوس منابع تحقیقی دست اول درباره معماری معاصر می‌داند و به ضرورت جمع‌بندی و نگاهی به سال‌های تجربه نگارش در باب معماری معاصر ایران تاکید می‌نماید.
وی در ادامه افزود: یکی از دلایل اصلی این پژوهش جمع‌بندی مطالب بوده است. سال گذشته سه پروژه از طرف تعدادی محقق پیشنهاد داده شد و با حمایت شرکت عمران و بهسازی شهری ایران نیز شروع شد، که شامل تدوین کتاب‌شناسی توضیحی معماری معاصر ایران، بررسی انتقادی آراء صاحبنظران معماری معاصر ایران و تدوین فرهنگ معماری معاصر ایران بود، که پروژه نخست خاتمه پیدا کرده و دو طرح دیگر در نیمه راه هستند.
در ادامه حمیدرضا پیشوایی، پژوهشگر و از اعضای تیم پژوهش درباب متون معماری معاصر، ابتدا با سپاسگزاری از مهندس هاشمی، دکتر انصاری به عنوان ناظر علمی و دو تن از همکاران پروژه، در مقدمه بیان داشت عنوان «نگاهی به هفتاد سال تجربه نگارش در باب معماری معاصر ایران (سال‌های 1325-1395) » تا حدی گویای مساله است؛ هفتاد سال تجربه نگارش درباره معماری معاصر وجود دارد ولی هنوز تصویر و چشم‌انداز این حجم انبوه نوشتارها و کتاب‌ها مشخص نیست. پروژه مزبور با هدف به اشتراک‌گذاری نتایج حاصل از این بررسی، صورت گرفته است.
سپس سخنرانی خود را با طرح سوالاتی نظیر اینکه آیا در باب معماری باید نوشت؟ یا فقط باید ساخت؟ نوشتن در باب معماری چه جایگاهی دارد؟ آغاز نمود.
وی با تاکید بر اینکه نوشته‌های حوزه معماری جزیی از جهان معماری هستند، گفت: درجهان معماری با پدیده‌های مختلفی چون آثار معماری، معماران، بانیان، تزئینات، ساختن، ادراک، زمینه، فهم، مصالح و فنون، زیبا‌شناسی و ... روبه رو هستیم و وقتی متون معماری تولید می‌شوند جهانی را می‌سازند که در آن معماران، محققان، اساتید، دانشجویان و علاقه‌مندان معماری تنفس می‌کنند و مخاطبان متن‌ها محسوب می‌شوند؛ بنابراین متن‌ها بخش‌هایی مجزا نیستند.
و مساله را این طور مطرح نمود که 70 سال است، متن درباره معماری معاصر تهیه کرده‌ایم ولی این متون و منابع بسیار پراکنده هستند و دسترسی به آنها دشوار است. وی به دست دادن چشم‌اندازی کلی از همۀ متن‌ها، روشن شدن نقاط تمرکز و خلأها در متن‌ها، کمک به بررسی ادبیات موضوع برای محققان را از فواید این تحقیق بر شمرد.
عضو تیم پژوهش درباب متون معماری معاصر گفت: درابتدای کار ما تمام متن‌ها را درقالب یک گزارش ساماندهی کردیم که قرار است درقالب کتاب منتشر شود و در آینده می‌توان این متن‌ها را تحلیل محتوای کمی و کیفی کرد، همچنین می‌توان مفاهیم و مقولات پربسامد را موضوع تحقیق قرار داد و سیر تحول آنها را بررسی کرد و به مقایسۀ تلقی‌های صاحبنظران مختلف از مقولات و مفاهیم گوناگون و درنهایت به نقادی آنها پرداخت.
وی افزود: در این تحقیق به فهرست کاملی از منابع فارسی با موضوع معماری معاصر ایران رسیدیم و به چکیده‌سازی آنها پرداختیم و کلیدواژه‌هایی ازآن‌ها استخراج شد. در این پژوهش به جستجو در پایگاه‌های مقالات هم پرداختیم که البته هیچ یک کامل نیست و ۷۵۰ منبع مختلف را گردآوری کردیم و درنهایت به نمایه رسیدیم.
پیشوایی همچنین به آسیب‌شناسی متون مرتبط با معماری معاصر پرداخت و گفت: در متن‌ها با عنوان‌های مبهمی که با متن تطبیق ندارند مواجه هستیم و عنوان با متن همخوانی ندارد. همچنین دراغلب موارد ساختار متن مشکل دارد که نشان‌دهنده نابسامانی اندیشه نویسنده است که نمی‌تواند به درستی مسئله را طراحی کند، همچنین با مشکل پیچیدگی نابجا درمتن، جاافتادگی، زبان بد، ادعاهای بدون دلیل و شاهد مواجه هستیم.
این پژوهشگر افزود: در میان متون تعداد منابع تحقیق دست اول بسیار اندک است و نویسنده بیشتر شبه مسئله را مطرح کرده نه مسئله را؛ از سوی دیگر نویسنده به گونه‌ای دست به قلم برده که گویی هیچ گاه قرار نیست کسی متنش را تورق کند و مورد بررسی قرار دهد. در مجموعه منابع با کثرت سخنان هنجاری، تکرار موضوعات در طی سال‌ها، فقدان نقد نوشته‌های دیگر و تلنبار شدن متن‌ها نیز مواجه هستیم.
پیشوایی در انتها با مروری تحلیلی بر روند استفاده و توجه به برخی مفاهیم، میزان توجه به معماری جهان و معماری مدرن و دوره‌های مورد توجه معماری معاصر در متون و منابع مورد بررسی، سخن خود را به پایان برد. جلسه در نهایت با پرسش و پاسخ به پایان رسید.
