نخستین دوره آموزشی بازآفرینی شهری پایدار ویژه شهرداری های استان البرز به همت دفتر مطالعات و امور ترویجی شرکت بازآفرینی شهری ایران و با همکاری شرکت بازآفرینی شهری ایران، سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور و اداره کل راه و شهرسازی استان البرز برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی شرکت بازآفرینی شهری ایران، مدیرکل امور شهری و شوراهای استانداری البرز در ابتدای این نشست گفت: استان البرز پیشرو، در برگزاری دوره آموزشی بازآفرینی شهری در سطح کشور است.
مجتبی عسگری با بیان اینکه موضوع بازآفرینی شهری مورد تاکید مسئولان ارشد کشور قرار گرفته است، اظهارداشت: امروزه متاسفانه شهرداران استان البرز در انجام پروژه‌های عمرانی، با مشکل اعتبارات و نقدینگی روبرو هستند.
مدیرکل امور شهری و شوراهای استانداری البرز با اشاره به اینکه اعتبارات بسیار خوبی توسط مسئولان ذیربط برای انجام پروژه‌های بازآفرینی در سطح کشور اختصاص یافته است، گفت: شهرداران استان باید از فرصت به دست آمده در کشور، نهایت استفاده را ببرند.
محمدرضا صفایی‌فر، معاون بازآفرینی شهری و مسکن اداره کل راه و شهرسازی استان البرز نیز در این نشست با اشاره به سندملی بازآفرینی مصوبه هیات وزیران در سال 93 گفت: بر اساس سند ملی بازآفرینی شهری و متعاقب آن برنامه ملی بازآفرینی شهری مقرر شده است، بافت‌های ناکارآمد شهری شناسایی و برنامه‌ریزی دقیق و منسجمی در خصوص تدوین و اجرای برنامه‌های بازآفرینی در این مناطق به انجام رسد.
معاون بازآفرینی شهری و مسکن اداره کل راه و شهرسازی استان البرز گفت: در راستای انسجام عملی برای پیاده‌سازی سیاست‌های بازآفرینی شهری در شهرهای استان البرز، نیازمند استفاده از دانش و تجربیات علمی و عملی اساتید در این زمینه هستیم.
وی گفت: با مساعدت دفتر مطالعات کاربردی و امور ترویجی شرکت بازآفرینی شهری ایران، استان البرز به عنوان استان پیشرو و پایلوت در زمینه برگزاری دوره‌های آموزشی برنامه‌های بازآفرینی تعیین شده است.
صفایی‌فر گفت: امید است این دوره آموزشی و دوره‌های آموزشی در روزهای آتی بتوانند در راستای رسیدن به یک نقطه نظر و درک مشترک از مفاهیم بازآفرینی شهری، به مدیران شهری این استان کمک کنند. همچنین به لحاظ استعداد و پتانسیل‌های موجود، برنامه‌های بازآفرینی شهری در این استان پیاده‌سازی و اجرا شود.
زهرا اسکندری، مدیرکل دفتر مطالعات کاربردی و امور ترویجی شرکت بازآفرینی شهری ایران گفت: سه اصل جامعیت در برنامه، انسجام مدیریتی در اجرا و جلب مشارکت در تمامی فرایندها به عنوان سه اصل در تعریف بازآفرینی شهری باید مورد توجه قرار گیرد.
اسکندری با اشاره به اینکه مفاهیم قابل تعمیم هستند، اما اقدام وصل به موقعیت است گفت: سیاست‌های شهری با توجه به روند توسعه شهری ناچار به تغییر است.
وی افزود: بازآفرینی شهری به عنوان یک سیاست کلی در برنامه های آموزشی متناسب با نیاز شهرداران برای دست‌یابی به مهارت لازم شهرداری‌ها برای تحقق اهداف بازآفرینی در محدوده‌های ناکارآمد تبیین و تشریح خواهد شد.
مدیرکل دفتر مطالعات کاربردی و امور ترویجی از شهرداران در سطح استان البرز خواست تا در کمک به اجرایی کردن رویکرد بازآفرینی شهری متناسب با مشخصه‌های شهرهای خود جدیت و مشارکت کنند.
وی همچنین اظهار داشت: بدیهی است بودجه‌ها و امکانات دولتی باید در جهت تحقق اهداف و برنامه‌های بازآفرینی شهری هزینه شوند بنابراین بهره‌مندی از منابع محدود دولتی تنها مشروط به اجرای سیاست و رویکرد بازآفرینی شهری خواهد بود.
محسن حبیبی، استاد شهرسازی پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران در کارگاه آموزشی بازآفرینی شهری پایدار ویژه شهرداران استان البرز گفت: بازآفرینی شهری تنها مختص بافت‌های ناکارآمد و آسیب‌پذیر نیست، بلکه امری است که مستقیما با تمامی شهر سر و کار دارد اگرچه به مراتب اولی در محدوده‌های ناکارآمد لازم‌الاجرا است.
حبیبی گفت: به همان اندازه که نیاز داریم، موضوع بازآفرینی را در بافت‌های آسیب‌پذیر، کهن و پیرا شهری مورد توجه قرار دهیم، بافت‌های جدید شهر هم به موضوع بازآفرینی نیاز دارند.
استاد شهرسازی پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران با بررسی سیر تحول سیاست‌ها و اقدامات جهانی در محدوده‌های ناکارآمد شهرها، دلایل، زمینه‌ها و ضرورت‌های تغییر سیاست‌ها و الگوهای اقدام را از بازسازی و نوسازی شهری (دهه‌های 1950 تا 1980) به بازآفرینی شهری (از دهه 1980 تا اکنون) تشریح کرد.
حبیبی در ادامه سخنان خود ضمن بررسی روند تحول سیاست‌ها و تجارب اقدام در محدوده‌های ناکارآمد شهرهای کشور، بازآفرینی شهری را رویکردی اجتناب ناپذیر برای برون رفت از چالش‌های موجود در شهرها و محدوده‌های ناکارآمد برشمرد.
وی در تشریح این سیاست و رویکرد راهبردی و همچنین مشارکت‌محوری آن در مواجهه با مسائل افزود: وقتی از برنامه راهبردی صحبت می‌کنیم یعنی از چشم‌اندازهای کلان و بالا به پایین سخن می‌گوییم اما هنگامی که از طرح‌های موضوعی و موضعی صحبت می‌کنیم یعنی از حضور کنشگران اجتماعی و اقتصادی در سطح خرد سخن می‌گوییم، آمد و شد و اتصال بین این دو موضوع در برنامه‌های بازآفرینی شهری به مدیریت شهر کمک می‌کند تا خردمندانه طرح‌ها را هدایت و امر بازآفرینی شهری را محقق کنند.
سمانه خبیری، کارشناس شرکت بازآفرینی شهری ایران در ابتدای سخنان خود به جمع بندی مفهوم بازآفرینی شهری پرداخت و گفت: بازآفرینی شهری در برگیرنده نگرش و اقداماتی جامع و یکپارچه برای هدایت روند رشد شهرها است به‌گونه‌ای که به چالش‌های برآمده از تغییرات و نیازهای نسل جدید پاسخ دهد و در نهایت ضمن پیشگیری و حل مشکلات شهری به پیشرفت و بهبود پایدار اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و محیطی منجر گردد.
وی افزود: هدف غائی بازآفرینی شهری احياي هويت شهرها و محله‌ها، ارتقاي قابليت زيست پذيريِ شهرها و كيفيت زندگي شهروندان است. این مهم از طریق تعریف و اجرای مجموعه و شبكه‌اي از برنامه‌ها و اقداماتِ هم‌افزا در مقياس‌هاي فضايي مختلف (محله‌ای، شهری، منطقه‌ای و ملی) که در مسيرِ اهداف توسعة پايدار باشند و مشاركت حداكثري تمامي كنشگران و ذينفعان، بويژه مردم به همراه داشته باشند، محقق خواهد شد.
کارشناس شرکت بازآفرینی شهری ایران با اشاره به سندملی باز آفرینی شهری گفت: در سند ملی بازآفرینی شهری اشاره شده که سیاست بازآفرینی شهری در دو حوزه پیشگیری و درمان قابل پیگیری است.
وی گفت: حوزه پیشگیری در برگیرنده برنامه‌ها و اقداماتی در مقیاس شهری و منطقه‌ای است که براي جلوگيري از گسترش و بازتوليد محدوده هاي ناكارآمد (مطابق راهبرد "يك" سندملي) در چارچوب "طرح‌هاي جامع با اتخاذ رويكرد نو" تدوين و به اجرا می‌رسند.
خبیری با اشاره به مصوبه اخیر شورایعالی شهرسازی و معماری در خصوص "طرح های جامع با اتخاذ رویکرد نو" گفت: در این مصوبه، تلاش شده که طرح‌های جامع شهری به رویکرد بازآفرینی شهری نزدیک شود. بدین معنا که اگر طرح‌های جامع شهرها بر اساس این رویکرد و نگاه جدید تهیه شوند، امید می رود که راهبردهای پیشگیرانه‌ای در بازتولید و گسترش این محدوده ها ارائه کنند.
وی در خصوص سیاست باز آفرینی شهری در حوزه درمان نیز گفت: سیاست بازآفرینی شهری در حوزه درمان در مقیاس محله و فضاهای عمومی اتفاق می‌افتد.
خبیری افزود : این سیاست در حوزه درمان، در برگیرنده برنامه‌ها و اقداماتی در مقياس بافت‌هاي هدف و در چارچوب نظام هماهنگ در سياستگذاري توسعه شهرها است و در قالب تدوين برنامه بازآفريني در مقياس محله و فضاهای عمومی شهری اجرا مي‌شوند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مبنی بر "سیاست‌های اجرایی بازآفرینی شهری"، گفت: هفده راهکار اجرایی در خصوص اجرایی کردن سیاست بازآفرینی شهری در این مصوبه مشخص شده است که عبارتند از تدوين برنامه بازآفريني محله يا محدوده هدف با نگرش فضايي- راهبردي و رويكرد شهرنگر؛ ايجاد شبكه‌هاي همكاري و فراهم آوردن ساز و كار برنامه‌ريزي مشاركتي؛ از طريق جلب مشاركت حداكثري تمامي كنشگران و بازيگران بويژه مردم؛ شناسايي، ايجاد و تقويت نهادهاي پشتيبان اجراي برنامه بازآفريني محله‌ها و محدوده‌هاي هدف؛ فراهم کردن ابزارهاي مالي و قانوني پشتيبان برنامه هاي بازآفريني شهري؛ ارتقاي رضايتمندي سكونتي در ساكنان محله‌ها و محدوده‌هاي هدف؛ فراگیری در تهيه و اجراي برنامه‌ها و اقدامات بازآفريني شهري؛ حفاظت و احياي محدوده‌هاي فرهنگي-تاريخي شهرها و محله‌هاي هدف به عنوان قسمتي از هويت شهر؛ حفاظت از محيط طبيعي و سرمايه‌هاي زيستي شهر، محله‌ها و محدوده‌هاي هدف؛ توسعه دروني و پايدار اجتماع محلي در محله‌ها و محدوده هاي هدف بازآفريني؛ رعايت حقوق شهروندي و توسعه عرصه عمومي؛ اتخاذ رويكرد محرك شهري در تنظيم برنامه‌ها و اقدامات؛ ايجاد تعادل و استفاده بهينه از زمين؛ بهبود نظام جابه‌جايي و دسترسي با تاكيد بر الگوي توسعه مبتني بر حمل‌ونقل عمومي در محله‌ها و محدوده‌هاي هدف؛ رعايت ملاحظات و الزامات تاب‌آوري شهري در بازآفريني محله‌ها و محدوده‌هاي هدف؛ مديريت سيماي شهري و ارتقای كيفيت فضايي- كالبدي عرصه‌هاي عمومي و بناها در محلات و محدوده‌هاي هدف؛ نهادينه‌سازي سياست‌ها، راهبردها، و راهكارهاي بازآفريني پايدار شهري از طريق آموزش، گفتمان‌سازي، اطلاع‌رساني و فعاليت‌هاي فرهنگي- ترويجي و پرهيز از اقداماتي كه منجر به از هم گسيختگي بافت اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و كالبدي اجتماعات محلي شوند.
وی در ادامه به اقداماتی که در چارچوب برنامه‌های بازآفرینی شهری نمی گنجند و مدیران شهری باید مانع از تعریف و اجرای آن‌ها در شهرها شوند پرداخت و گفت: اقداماتی که منجر به از هم گسیختگی بافت اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و کالبدی اجتماعات محلی شوند یا به هر طریقی منجر به خروج ساکنان اصلی از محله یا محدوده‌ای از شهر می‌شوند؛ همچنین اقداماتی که اقتصاد و کسب و کارهای محلی را تحت شعاع قرار داده و مانع از رونق و توسعه آن‌ها شوند؛ تعریض معابر به نحوی که منجر به برهم زدن استخوان‌بندی و ساختار فضایی محدوده‌ها و محله‌های کهن شوند؛ همچنین تخریب و تجمیع بزرگ مقیاس که بی‌توجه به هویت کالبدی و الگوهای سازماندهی فضایی اجرا می‌شوند و اقداماتی که تخریب ارزش‌ها و منابع طبیعی، میراث ملموس و ناملموس فرهنگی در محله‌ها و محدوده‌های را در پی دارند از جمله اقداماتی است که براساس مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران باید از آن‌ها پرهیز شود.
خبیری افزود: تهدید و تضعیف حس تعلق ساکنان محله‌های هدف؛ در نظر نگرفتن نیاز واقعی ساکنان، مالکان، مستاجران، و کاربران محلی و عدم جلب مشارکت آنان در تنظیم برنامه‌ها و اقدامات به صورت از بالا به پایین، مانع تحقق اهداف بازآفرینی شهری است.
وی همچنین بر ضرورت مشارکت‌جویی و همراهی گروه‌های جمعیتی مختلف بویژه زنان، گروه‌های سنی مختلف از جمله کودکان و سالمندان، و گروه‌های کم‌توان جسمی و حرکتی تاکید کرد و این امر را زمینه‌ساز فراگیری و همه‌شمول بودن برنامه‌های بازآفرینی برشمرد.
