روز ملی ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایاي طبیعی، فرصتی است تا با مروري بر ظرفیت‌هاي موجود و چالش‌هاي پیش رو در این عرصه، دانش و آگاهی هاي عمومی را ارتقا بخشیده و با تدوین اصول و قوانین ارتقاءدهنده پایداري اجتماعی و الگوهاي توسعه، و نظارت دقیق بر اجراي این اصول و قوانین، زمینه هاي کاهش آسیب پذیري و بهبود و ارتقاي ایمنی در بافت‌هاي شهري کشور را فراهم آوریم.
ویژگی‌های خاص جغرافیایی، اقلیمی و زیست محیطی کشورمان ایران، موجب شده که این کشور، یکی از 10 کشور سانحه خیز جهان محسوب شود؛ به نحوي‌که بنا به آمار، از 41 نوع حادثه طبیعی شناخته شده در جهان، 31 نوع آن در ایران به وقوع می‌پیوندد. در این میان، سیل و زمین لرزه بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند و سبب بروز آسیب‌ها و خسارات مالی و جانی بسیاري در بافت‌هاي شهري کشور شده اند. حال آنکه مشکلات و نارسایی هاي موجود در بافت‌هاي قدیمی و ناکارآمد شهري، به جهت نابسامانی در عواملی چون نوع کاربري هاي شهري، الگوهاي همجواري، دسترسی ها، تراکم هاي ساختمانی و جمعیتی، استحکام و مقاومت اندك بناها و عدم وجود فضاهاي باز تجهیز شده مناسب در شرایط وقوع بحران، توجه به این مناطق را در اولویت قرار می‌دهد. این اولویت توجه، فقط معطوف به جبران آسیب هاي رخداده نیست، بلکه به‌کارگیری تمهیداتی برای پیشگیری و پیش نگری را نیز شامل می‌شود. به عبارتی، نکته اصلی، توجه به "ارتقاي تاب آوري" به جاي تلاش براي کاهش آسیب‌ها و خسارات بعد از وقوع حوادث است. تاب‌آوري شهري به معناي توانایی تطابق پذیري ساختاري، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادي، در برابر تغییرات ناگهانی و یا تدریجی است. به عنوان یکی از ابعاد کلیدي توسعه پایدار شهري، تاب آوري یک شهر، در قابلیت آن شهر براي آمادگی در پاسخگویی و بازیابی در برابر تهدیدات، بلایا و تغییرات شدید و ناگهانی با حداقل آسیب به ایمنی، سلامت عمومی، اقتصاد و امنیت، نهفته است و جامعه تاب‌آور، قادر به پاسخگویی در برابر تغییرات به شیوه‌اي مؤثر و مثبت است، به گونه اي که علی‌رغم تغییرات تحمیل شده، عملکردهاي اصلی خود، در قالب یک اجتماع منسجم را از دست نمی دهد. امري که در الگوی ایران شهري نمود واقعی داشته است. این شهرها برخوردار از ساختاري یکپارچه، سازمان فضایی- اجتماعی متعادل و عناصر هم پیوند بوده اند و در مواجهه با بلایاي مخرب طبیعی همچون سیل و زلزله و دیگر آسیب‌هاي وارده، همواره در فرایندي تکاملی و با بهره گیري از یک مدل توسعه، مورد بهسازي و نوسازي مستمر قرار می گرفته اند. این مدل توسعه که مبناي آن اندیشه ایران شهري ست، متأثر از الگوهاي زمینه موجود و منطبق با طبیعت، اقلیم و شیوه‌هاي معیشت ساکنان بوده است.
براین اساس می‌توان اظهار داشت توسعه ظرفیت‌های محلی مدیریت شهری، بهره گیری از روش‌های مشارکتی به منظور تقویت بافت اجتماعی و آموزش شهروندی در راستای افزایش آگاهی در مقابله با مخاطرات طبیعی، به موازات به‌کارگیری شیوه ها و الگوهای تاب‌آور توسعه، ارتقای ایمنی و تاب آوری شهرها در برابر بلایای طبیعی را در پی خواهد داشت. تمامی مسئولان و بالاخص مدیریت شهری، در راستای رسالت خود در تعهد به اخلاق حرفه ای می باید تمامی توان و اهتمام خود را در زمینه برنامه ریزی و عمل برای مدیریت بحران و راهکارهای پیشگیرانه به کار گیرند چرا که با توجه به موقعیت سانحه خیز کشور، کم کاری و بی توجهی در این خصوص، عواقب دلخراش و نابخشودنی را به همراه خواهد داشت.
دکتر عباس آخوندی – وزیر راه و شهرسازی
