مدیرعامل شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری در دومین همایش «شهرسازی ریل پایه»، اظهار داشت: تاب آوری شهرها در مقابل حوادث طبیعی پایین آمده و ضروری است نگاهی جامع به برنامه ریزی شهری و ریلی داشت.
به گزارش خبرنگار روابط عمومی شرکت عمران و بهسازی شهری، دکتر محمدسعید ایزدی صبح امروز چهارشنبه ششم بهمن ماه در دومین همایش ریل پایه حاضر شد و درباره نقش توسعه نظام حمل و نقل شهری در برنامه های بازآفرینی شهری، اظهارداشت : همایش شهرسازی ریل پایه از معدود همایش هایی است که برای پیوند راه و شهرسازی برگزار می شود. سالها این سئوال مطرح بود که وزارت راه و شهرسازی قرابت این دو عرصه را چگونه در نظر گرفته و به چه نحو از فرصت های این ادغام استفاده کرده است.
وی در تبیین ضرورت‌هاي بازآفرینی شهری، اظهار داشت: این روزها کم توجهی و غلفت از گسترش آسیب های اجتماعی در عرصه های شهری ، بحران های زیست محیطی، تاب آوری پایین و ایمنی به فور در کیفیت شهرهای ما را زیر سئوال برده است . تاب آوری شهرها در مقابل فجایع و بلایایی چون سیل یا زلزله بسیار اندک است.
مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری با ابراز نگرانی از ناکارآمدی نظام برنامه ریزی شهری، تاکید کرد: متاسفانه شهرهای ما در مواجه با این مسائل ، مشکلات عدیده ای دارند. بنابر آنچه در طول دو سه نسل از طرح های توسعه شهری ایران تجربه کرده ایم ، نیازمند تغییر نگرش و رویه در فرایند برنامه ریزی طرح ریزی شهری هستیم ؛ طرح های شهری عمدتاً کمی است، نگاه بالا به پایین و برنامه ریزی فیزیکی دارد؛ در حالیکه سالهاست در دنیا این چارچوبها تغییر کرده و به سمت کیفی شدن سوق یافته است. در حالی که کیفیت در طراحی توسعه شهری ایران دیده نمی شود.
معاون وزیر راه و شهرسازی در بخش دیگری از سخنان خود با طرح این سئوال که آیا در طرح های جامع و تفصیلی ردپایی از ایمنی، امنیت، هویت و یا حتی کمترین تلاش برای رفع بحران زیست محیطی دیده ایم یا خیر، بیان کرد: خلاصه آنچه در این طرح ها دیده می شود، برنامه ریزی کمی و فیزیکی است که در تعیین دسترسی، تراکم و کالبد شهر به روشی بسیار متعارف پیشنهاد شده به همین دلیل شهرها صدمات جبران ناپذیری می بینند.
ایزدی بر ضرورت تهیه یک دستور کار جدید شهری تاکید کرد و افزود: شاید منتقدان این سئوال را مطرح کنند چرا طرح های جدید در ایران مطرح می شود؛ بازآفرینی شهری اصلا بحث جدیدی نیست بلکه یک روند تکمیلی از سیاست های گذشته است که با آسیب شناسی، پیشنهادی برای رفع طرح های گذشته ارائه می کند. امروزه ما به سیاستی نیاز داریم که با شرایط فعلی شهرها و نظام شهرنشینی منطبق باشد.
معاون وزیر راه و شهر سازی به ذکر مثالی از میزان زندگی در حاشیه شهرها پرداخت و اظهار داشت: یک سوم از مساحت شهرها تحت عنوان بافت های ناکارآمد با مشکلاتی مواجهند است، این عرصه ها کارآمدی لازم برای زندگی را ندارند و ضروری است هدف برنامه های بهسازی و نوسازی شهری قرار گیرند.
وی از زندگی جمعیتی بالغ بر 19 میلیون نفر در این بافت ها خبر داد و اذعان داشت : در برخی شهرها این مساحت رشدسریع و تصاعدی داشته است؛ یک سوم جمعیت کلانشهر مذهبی مشهد حاشیه نشین هستند و در سکونتگاه های غیر رسمی زندگی می کنند ، در چابهار 64 درصد مردم حاشیه نشین اند و اگر بافت های ناکارآمد میانی هم به این فهرست افزوده شود، به آمار 70 درصدی می رسیم. در جوانرود کرمانشاه، 75 درصد شهر، حاشیه نشین است.
معاون وزير راه و شهرسازی از رویکردی جایگزین برای توسعه شهری خبر داد و تاکید کرد: بازآفرینی شهری ، رویکردی جدید است که تلاش می کند با سیاستی جامع به همه اصول شهر بنگرد . شاید سیاست بازآفرینی از این جهت خود را با سیاست های قبلی متفاوت می کند که بر آن است تا ابعاد متفاوت تاثیرگذار بر زندگی شهری را توامان ببیند.
به گفته ایزدی، در دوره ای، تاکید بر باز پیرایی های کالبدی در نظام توسعه شهری و برنامه ریزی های کمی و فیزیکی و در دوره ای دیگر، تاکید بیشتر بر جنبه های اقتصادی مطرح بود. بازآفرینی تلاش می کند ابعاد زیست محیطی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی را با هم ببیند و برای ارتقای کیفیت ها در شهر راه حل ارائه کند.
ناکارآمدی های نظام حمل و نقل
مدیرعامل شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری در بخشی ديگر از سخنان خود در خصوص نظام حمل و نقل، اظهار داشت: متاسفانه نظام حمل و نقل کشور هم ناکارآمد است. نظام شهری از یک شبکه هم پیوند و اشکال مختلف حمل و نقل برخوردار نبوده و زندگی شهری را دچار مشکلاتی کرده است. بنابراین، عمده فشار روی شبکه حمل و نقل سواره است که آن هم به شکل خاصی روی ماشین های شخصی و کمتر در حمل و نقل عمومی دیده می شود.
وی ادامه داد: عدم توجه به گونه های دیگر حمل و نقل و در عین حال هم پیوندی این عرصه با سایر عرصه ها مسائلی را پیش رو قرار داده است. به نظر می رسد دنیا در این زمینه به رویکردی جدید رسیده که از این دریچه به کیفیت شهر می نگرد ؛ همچنین امروز باور بر این است که با توسعه شبکه حمل و نقل عمومی، می توان راه حل های خوبی را برای ارتقای کیفیت شهری ارائه داد.
دکتر ایزدی افزود: امروزه در توسعه حمل و نقل به ایجاد فضاهای ایمن و موجه تعریف می شود. ایجاد فضای عمومی وتجهیز شده به عنوان عرصه های تعاملات اجتماعی خیلی جدی مطرح است، حتی در بحث های بهسازی و نوسازی شهری متاخر، تاکید وافر بر ارتباط شبکه های حمل و نقل و فضای عمومی است.
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اقداماتی كه طی آنها ارتقای شبکه حمل و نقل را مورد توجه قرار می گیرد اظهارداشت : در این مورد ، ارتقای شبکه حمل و نقل به عنوان کاتالیست عمل کرده و توسعه سایر عرصه های بافت را تحت تاثیر خود قرار می دهد. بنابراین، موضوع حمل و نقل، بحثی بسیار جدی است و دنیا به آن توجه ویژه ای دارد.
ارتقای کیفیت زندگی با تاکید بر توسعه حمل و نقل
ایزدی همچنين در خصوص ارتقای کیفیت زندگی و توسعه نظام حمل و نقل، گفت: از اوایل دهه 90 می بینیم توجه به این موضوع به شکل ویژه ای گسترده می یابد و توام با تحولات سیاست های ارتقای کیفیت و بازآفرینی شهری مطرح می گردد. تجربه های متفاوتی از زوایای مختلف به توسعه حمل و نقل ریلی شکل گرفته است. توسعه حمل و نقل عمومی در شهر و هم پیوندی آن با حمل و نقل برون شهری به ارتقای کیفیت زندگی کمک می کند.
وی در ادامه به تاثیرگذاری ایستگاه های راه آهن بر کانون زندگی شهری اشاره کرد و اظهار داشت: نقش ایستگاه های راه آهن نه به عنوان یک ایستگاه مبادله ای بلکه به عنوان یک کانون زندگی و تاثیرگذار بر محیط پیرامون، دارای اهمیت است. متاسفانه تلقی جا به جایی صرف از نظام حمل و نقل در برنامه ریزی های کمی وجود دارد؛ در حالیکه برنامه ریزی های امروزی، کیفیت را سرلوحه خود قرار داده اند.
ایزدی گفت: جدا از مباحث مسکن، زیرساخت و سایر موضوعات، بحث توسعه فضاهای شهری و قلمروی عمومی یکی از نقاط هم پیوند با شهرسازی ریل پایه است، حتی در ارتقای زیرساخت های شهری این بحث با سیاست های توسعه حمل و نقل یا TOD مطرح شده و تجربیات مختلفی در این عرصه ها وجود دارد که شاید مهمترین آن بحث ایستگاه هاست.
به گفته معاون وزير راه و شهرسازی، تجارب جهانی نشان می دهد توسعه این اندیشه و سیاست تا چه میزان به ارتقای کیفیت زندگی کمک می کند. این تجارب در کشورهای نظیر ایتالیا و مکزیکوسیتی اثبات شده است یا به عنوان نمونه ، کلینزکراس لندن یک مجموعه هم پیوند با عرصه های شهری است.
بررسی وضعیت فعلی ایران
مدیرعامل شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری درباره وضعیت فعلی ایران در برنامه ریزی شهری و حمل و نقل، توضیح داد: با نگاهی به ایستگاه راه آهن تهران، عرصه گسترده ای پر از فرصت و ظرفیت همراه با بافتی ناکارآمد می بینیم، اما امکان استفاده از این فرصت ها چگونه است و به چه صورت می توان از آن به عنوان مجموعه ای سرزنده در ابعاد اقتصادی و اجتماعی به منظور متحول ساختن بافت پیرامونی، بهره برد؟
ایزدی در خصوص راه آهن تبریز، اظهار داشت: ایستگاه راه آهن تبریز جدای از اینکه یک میراث معماری بی نظیراست ، ظرفیتی عظیم در اختیار می گذارد . در این زمینه باید یادآوری کنم مستندسازی ارزشمندی روی معماری این ایستگاه برای تهیه شناسنامه ای از میراث صنعتی کشور، انجام شده که به زودی نتایج آن منتشر خواهد شد
وی، ادامه داد: ضمن حفظ این اثر، می توان برای بهره برداری مجدد از این ایستگاه، تزریق کرد.
مهمترین پیشنهادات برای برنامه ریزی شهری و حمل و نقل یکپارچه
معاون وزیر راه و شهرسازی در پایان سخنان خود پیشنهاداتی برای بهبود این شرایط ارائه داد و اظهارداشت : اگر اعتقاد داریم (این تغییرات باید صورت گیرد ) تهیه دستورالعملی برای برنامه ریزی حمل و نقل یکپارچه با هدف ارتقای کیفیت زندگی و تاکید بر حمل و نقل ضروری دارد .
ایزدی افزود: تاکنون چنین دستورالعملی در سیاست توسعه شهری نداشتیم اما نخستین پیش نویس آن تهیه و در اختیار شورای عالی شهرسازی و معماری قرار گرفته است.
وی اظهار امیدواری کرد که محصول این همایش، تهیه سندی به همین منظور باشد به نحوی که مفاهیم شهرسازی ریل پایه را تبیین کرده و زمینه ای برای آغاز این روند در عرصه های مختلف باشد.
مدیرعامل شرکت مادرتخصصی عمران و بهسازی شهری، پیشنهاد پایلوت شدن سه شهر تهران، مشهد و تبریز را برای برنامه ریزی شهری و ریلی مطرح ساخت و اظهار داشت: مطالعه ایستگاه های راه آهن، مهمترین ظرفیت های توسعه کیفی را در اختیار می گذارد. برنامه ریزی ها در این زمینه آغاز شده و ضروری است به ایستگاه ها نگاه ویژه ای از جهت ظرفیت سازی برای ارتقای محیط زندگی در شهرها داشت.
