در ایران، مانند بسیاری از کشورهای جهان، گاهی مهندسان، متخصصان در سایه هستند. آنها در دفاتر خود مطالعه و برنامه‌ریزی می‌کنند؛ در کارگاه‌های ساختمانی و صنعتی طرح و تولید می‌کنند؛ اما کمتر و کمتر در افتتاح و نگهداری وارد می‌شوند...
دانش در محدوده‌ای از سوژه‌های ذهنی تا ابژه‌های عینی گسترده است. مبانی فکری و تقاضاهایی که در اذهان نوع بشر شکل می‌گیرد طی فرایندهایی قابلیت تبدیل به آنچه واقع و ملموس است را پیدا می‌کنند. نظر بدون عمل و اعمال بدون پشتوانه فکری هرکدام به نوعی منشا مشکلاتی هستند و نمی‌توانند پاسخ‌گوی نیازهای آدمی باشند. در این میان مهندسان فصول ارتباط‌ند. مانند پلی از خیال تا واقعیت. تقاضاهای ذهنی، طرح‌واره ها، و محصولات نظری را تبدیل به منابع عینی، واقعیت ها و پروژه‌های ملموس می کنند. مهندسان ساختارهای عملیاتی و عملی از مفاهیمی محتوایی و علمی را ایجاد می کنند.
اما در کشور ایران، مانند بسیاری از کشورهای جهان، گاهی مهندسان متخصصان در سایه هستند. آنها در دفاتر خود مطالعه و برنامه‌ریزی می‌کنند؛ در کارگاه‌های ساختمانی و صنعتی طرح و تولید می‌کنند؛ اما کمتر و کمتر در افتتاح و نگهداری وارد می‌شوند. این متخصصان در سایه حقوق صنفی و حرفه‌ای خویش را به اندازه برخی اصناف دیگر نمی‌شناسند و به دیگران هم اهمیت و مرتبه حرفه خویش را منتقل نکرده‌اند. آنها کارهای روزانه و یادداشت‌های خویش را در سر رسیدهایی می‌نویسند که طرح روی جلد آن معمولا نشان جامعه مهندسان مشاور ایران و یا سازمان نظام مهندسی ساختمان است؛ اما این پیام مهم فدراسیون بین‌المللی مهندسان مشاور(فیدیک) را که به رسم عادت در این سررسیدها چاپ می‌شود را کمتر می خوانند و کمتر می دانند که:
«مهندسان بیشترین سهم را در دستیابی به کیفیت زیست کنونی، که از آن بهره مند هستیم، داشته‌اند. آب پاکیزه و سالم، سیستم آمد و شد کارآمد، مهار شدن مخاطرات سیل و طغیان‌ها، مدیریت پسماندها، ساختمان‌های مقاوم در برابر زلزله، طرح‌های تولید و توزیع نیروی برق و نظایر آنها، همه دستاوردهای مهندسان هستند، اما اغلب در گمنامی واقعی به انجام رسیده‌اند. ما مهندسان و تنها ما در این باره مقصریم، زیرا نخواسته ایم و یا غفلت کرده‌ایم که به ازای این فضائل، کسب اعتبار کنیم. این کوتاهی را چگونه باید جبران کرد؟
گام نخست: باید وظیفۀ خود را به‌خوبی انجام دهیم و آن را با هیجان به دنیا بازگو کنیم . بگذار مردم، دنیایی بدون مهندسی، این عنصر خلاقیت را مجسم کنند، دنیایی بدون پل‌ها، ساختمان‌های بلند، آب پاکیزه و نیروی برق، ارتباطات و ترابری سریع، بدین‌سان، کارهای سترگ ما در چشم‌اندازی شایسته قرار می‌گیرند. در آن موقع، ما باید از افزودن پیشوند «مهندس» به اسم خود، همانطور که برخی از همکاران، در اروپا و آمریکای لاتین عمل می‌کنند، به وضوح نشان دهیم که به حرفه خود مباهات می‌کنیم.
گام دوم: ما باید خواستار آن باشیم که خدمات ما بر مبنای عملکرد، ارج نهاده شوند، و مثل یک کالا مورد خرید و فروش قرار نگیرند. اگر قدر و منزلت حرفه ما با سایرحرفه‌های علمی، همانند پزشکی همسنگ نباشد، بهترین مغزهای تعلیم یافته، مهندسی مشاور را انتخاب نخواهند‌کرد.
تامین آینده: بگذار از سایه گمنامی به در آییم و سرکردگی چالش‌ها برای رویارویی با دنیای قرن بیست و یکم را به عهده گیریم. ما باید بانگ توانمند دفاع از امر حفظ و کاربرد خردمندانه منابع موجود باشیم. بگذار از حرف زدن در بارۀ خود متن درگذریم و با کسانی که می توانند پندار ما را تقویت کنند، ارتباط برقرار کنیم، صدای ما شنیده نخواهد شد مگر اینکه پا از میان جمعیت تماشاگر بیرون نهیم و به روی صحنه بیاییم.»
حرفه ناپیدا ، قدمی به پیش بگذار و از تاریکی به در آی...
پنجم اسفند ماه سالروز بزرگداشت خواجه نصیر الدین طوسی و روز مهندسی گرامی باد.
مسعود تارانتاش - مشاور مدیر کل راه وشهرسازی استان تهران دکترای تخصصی برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای
