یکصد و نود و ششمین برنامه پایش با عنوان «وظایف سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور در مناطق حاشیه نشین و سکونتگاه های غیررسمی» سه شنبه 28 دی ماه از شبکه یک سیما پخش شد.
به گزارش خبرنگار روابط عمومی شرکت عمران و بهسازی شهری ایران، خلیل راحتی قائم مقام سازمان شهرداري ها و دهياري هاي كشور با شرکت در این برنامه به برخی سوالات مجری پایش پاسخ داد.
مشاور وزیر کشور برای شهرها دو نوع بافت فرسوده قائل شد و گفت: بافت های ناکارآمد و تاریخی در شهرها داریم، همچنین اگر از داخل محدوده شهری مقداری فاصله بگیریم وارد بحث حاشیه نشینی می شویم که شامل دو قسمت است. در حالت نخست، تعدادی جمعیت به محدوده شهری می چسبند و تعدادی در روستاهای نزدیک یا واقع در حریم شهرها قرار می گیرند چون در این مناطق حداقل امکانات از جمله آب، برق و گاز وجود دارد ناچار به تجمع می شوند.
راحتی اظهار داشت در مناطق ناکارآمد شهری با توجه به مشکلات اقتصادی، کیفیت ساخت و ساز پایینی را شاهد هستیم .
این مقام مسئول در وزارت کشور از آمارهای متفاوتی در خصوص ساکنان بافت های فرسوده یاد کرد و اظهار داشت: بر اساس یکی از این آمارها، جمع کل محدوده های بافت تاریخی ، بافت ناکارآمد میانی و سکونتگاههای غیر رسمی ، بین 18 تا 19 میلیون نفر است .
وی درباره آمار اعلام شده برای ساکنان روستاها، توضیح داد: اگر تعداد ساکنان واقع در روستاهای حریم شهرها را هم به ساکنان حاشیه شهرها اضافه کنیم به جمعیتی حدود 11 میلیون نفر می رسیم.
مشاور وزیر کشور در ادامه سخنان خود در برنامه پایش، گفت: روند تغییرات رشد جمعیت شهرها و روستاها نشان می دهد که در سالهای گذشته، 70 درصد جمعیت ما روستایی و 30 درصد شهرنشین بودند، در سال 60 این جمعیت برابر 50 درصد به 50 درصد شد. در حال حاضر جمعیت روستایی به 28 درصد تنزل یافته و جمعیت شهری به بیش از 70 درصد افزایش یافته است. علاوه بر این، از سال 1335 تا 1394 حدود یک هزار و 245 شهر در کشور داریم که در سال های بین 75 تا 85 ، این عدد ناگهان دو برابر شده است .
راحتی یکی از مهمترین ملاک های شهر شدن را داشتن جمعیتی با سقف پنج هزار نفر اعلام کرد و گفت: توزیع جمعیت تقریبا در هشت کلانشهر کشور صورت گرفته است، علاوه بر این، یک هزار و 73 شهر، 19 درصد جمعیت و هشت شهر دیگر 36 درصد جمعیت کل کشور را در اختیار دارند.
قائم مقام سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور در ادامه اظهار داشت: در 68 هزار نقطه آبادی تجمع جمعیتی داریم و به روستاهای با بیش از 20 خانوار کد دهیاری ارائه شده و در نتیجه آن تعداد این روستاها به 37 هزار می رسد. همچنین 30 هزار روستای زیر 20 خانوار دارای 100 نفر جمعیت، در نمودارهای جمعیتی دیده می شوند. روستاهای بین 100 تا 300 خانوار که بیشترین تجمع جمعیتی را دارند یک سوم جمعیت روستایی و معادل 10 هزار روستا را تشکیل می دهد.
به گفته راحتی، اگر جمعیت شهر و روستا کنار هم قرار گذاشته شود، 24 هزار روستا دارای کمتر از 500 نفر جمعیت مشخص شده اند، همچنین 10 شهر هم داریم که زیر 500 نفر جمعیت دارند و 418 شهر جمعیتی بین یک هزار تا پنج هزار نفر دارد.
وی اضافه کرد: تعداد پنج هزار و 833 روستا در رنج جمعیتی یک هزار تا پنج هزار نفر جمعیت دارند که با جمعیت شهرها برابری می کند. همچنین 248 روستا بین 5 تا 10 هزار نفر جمعیت دارد که با جمعیت 300 شهر کشور برابری می کند.
مشاور وزیر کشور در ادامه شرح این اطلاعات، آماری در خصوص جمعیت مردم شهر و روستای ایران، ارائه داد: جمعیتی که قصد مهاجرت از روستا دارد به علت شرایط نامناسب مالی در محدوده شهر وارد می شود یا به شهر می چسبد یا در روستاهای حریم شهر قرار می گیرد که فاصله روستا با شهر در این بخش کمتر از دو تا سه کیلومتر نیست.
وی افزود: 538 شهر، روستای واقع در حریم دارد و به بیانی دیگر 43 درصد شهرهای ما دارای حریم است. از سوی دیگر 37 هزار روستا دارای 30 خانوار، دهیاری است و چهار هزار روستا در حریم شهرها قرار دارند. به عبارت دیگر، سه میلیون و 381 نفر در روستاهای حریم شهرها زندگی می کنند.
به گفته راحتی، تعداد روستاهای حریم شهرهای خراسان رضوی بیشتر است و بعد از آن استان های فارس و کرمان قرار می گیرند اما از نظر جمعیتی فارس رتبه اول را دارد. زمانی که روستا داخل حریم است، شورای شهر و دهیاری مستقل دارد اما یک متر خارج از روستا، حریم شهر آغاز می شود و مدیریت این حریم با شهرداری است. بنابراین وجود نظارت هایی بر ساخت و سازهای انجام شده در روستاها ضروری به نظر می رسد.
راحتی گفت: چهار هزار روستا در حریم شهرها داریم که 96 روستا در حریم کلانشهر و 493 روستا در حریم مراکز استانها واقع شده است.
قائم مقام وزیر کشور در شهرداری ها و دهیاری های کشور ، با اشاره به آمار رشد جمعیت ایران، تاکید کرد: اگر نرخ رشد کشور در سال 85 تا 90 1.29 درصد باشد، در جمعیت شهری 2.14 است؛ این امر نه به خاطر افزایش جمعیت بلکه به خاطر مهاجرت می باشد و این نرخ در روستاها منفی است. در روستاهای واقع در حریم کلانشهرها 2.48 درصد است که به صورت لگاریتمی نشان داده می شود.
وی در بررسی چرایی علت این اتفاقات، توضیح داد: بودجه شهرداری ها 60 هزار میلیارد تومان است و اگر 60 میلیون جمعیت داشته باشیم، متوسط سرانه ای که مردم از بودجه شهرداری ها استفاده می کنند، یک میلیون تومان است. اگر این عدد را برای تهران بر اساس بودجه مصوب، موشکافی کنیم به عدد 18 هزار و 600 میلیارد تومان می رسیم، یعنی به عنوان یک شهروند تهرانی سالانه دو میلیون تومان خدمات از شهرداری تهران توسط تک به تک شهروندان دریافت می شود.
وی به راه حل های رفع مشکلات مهاجرت های روستائیان اشاره کرد و گفت: بیکاری یکی از علت های اصلی مهاجرت روستائیان به شهرهاست که باید برای حل این مشکل، به موضوع مهاجرت معکوس به روستاها پرداخته شود. وزارت کشور در حال شناسایی محور توسعه در 31 استان و 31 شهر کشور است و سه استان پایلوت هم توسط این وزارتخانه معین شده است .
راحتی با بیان اینکه هیچ گاه اقتصاد مقاومتی از شهر تهران شکل نمی گیرد، تاکید کرد: اتفاقا این امر از روستا به شهر تحقق می یابد. قبلا تمام اعضای یک خانواده روستایی تولید کننده بودند و باید به این شرایط بازگشت و از فناوری های جدید استفاده کنیم و به تولید شغل بپردازیم.
مشاور وزیر کشور با جمع بندی سخنان خود، خاطرنشان کرد: در قسمت هایی از شهرها که تجمع جمعیتی حاصل شده، تصمیمات قاطعی مورد نیاز است؛ بخشی از روستاها قابلیت ورود به محدوده شهر را دارد و قانون شهر بر این روستاها حاکم می شوند و می توانند از خدمات شهری و شهرداری ها بهره مند شوند.
وی در مورد روستاهای واقع در حریم، اظهار داشت: این روستاها باید تبعیتی از شهرها داشته باشند و مجموعه شهری باید اجرایی شود؛ با همکاری وزارت کشور، روستاهای داخل حریم شهرها ساماندهی می شوند.
به گفته راحتی، یکی از راهکارهایی که می تواند مسائل پیش آمده را برطرف سازد، بحث توجه به ضرورت اجرایی نمودن و عمل به مباحث سند ملی راهبردی ، احیا و بهسازی ، نوسازی و توانمندسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری است.
