جزئیات برنامه راهبردی بهسازی و هدايت موزون توسعه در محدوده پيرامون حرم مطهر امام رضا (ع)/ تاکید بر لزوم ارایه راهکارهایی درباره پیوند محدوده پیرامون حرم رضوی و کلیت شهر مشهد
حرم امام رضا (ع) اولين جلسه شورایعالی معماری و شهرسازی در سال ۱۳۹۵، روز ۲۳ فروردین‌ماه به جهت اهميت موضوع، به بررسی «برنامه راهبردی بهسازی و هدايت موزون توسعه در محدوده پيرامون حرم مطهر حضرت رضا (ع)» اختصاص يافت.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، در نخستین نشست شورای عالی معماری و شهرسازی با موضوع برنامه راهبردی بهسازی و هدایت موزون توسعه در محدوده پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع) كه به ریاست عباس آخوندی، دبیری پیروز حناچی و با حضور معاونین سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، سازمان حفاظت محیط زیست و معاونان وزرای دفاع، کشاورزی، کشور، مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری ایران و همچنین مسئولان استانی خراسان رضوی، شهردار شهر مشهد و مدیرکل راه و شهرسازی استان خراسان رضوی برگزار شد مطالعات مشاور مشتمل بر بررسی «سابقه طرح، روند اجرای طرح مصوب ملاک عمل (۱۳۸۷)، عملکرد مالی و امکان‌سنجی اقتصادی طرح، ویژگی‌ها، پیامدها و آسیب‌های ناشی از اجرای طرح، تحلیل و پیشنهاد» ارائه و طرح نوسازی و بهسازی پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع) –طرح ملاك عمل- مورد بررسی آسیب‌شناسانه قرار گرفت.
.
بر اساس مطالعات مشاور، اهم آسیب‌های طرح بهسازی و نوسازی محدوده پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع)- طرح ملاك عمل- در چندین بند تشریح شد.
نادیده گرفتن تاریخ و هویت و میراث به جای مانده از گذشته و تخریب بخش مهمی از «راسته‌ها» و بناهای با ارزش قدیمی، از هم گسیختن و از میان بردن یکپارچگی بافت تاریخی با ایجاد ره-باغ‌ها و خیابان‌های عریض و طویل جدید، تجمیع قطعات زمین و افزایش فوق‌العاده تراکم‌های ساختمانی، محصور و مهجور شدن تکه‌پاره‌های باقیمانده از بافت تاریخی در میان ساختمان‌های جدید بلندمرتبه و حجیم و ناهماهنگ با ساختار بافت تاریخی، انجام تخریب‌های گسترده و ایجاد فضاهای بلاتکلیف و درحال انتظار و تبدیل بخش‌های گسترده‌ای از محدوده طرح به صورت کارگاه‌های بزرگ و پراکنده عملیات عمرانی و ساختمانی بخشی از این آسیب‌هاست.
در ادامه بررسی آسیب‌های طرح ملاك عمل، که در شورایعالی معماری و شهرسازی گزارش شد، کاهش جمعیت ساکن و بومی در محدوده طرح، از میان رفتن هویت شغلی و کالبدی محله‌ها و احساس تعلق محله‌ای در میان ساکنان، ایجاد نارضایتی اجتماعی، به ویژه درمیان آن بخش از ساکنان و شاغلانی که ناگزیر به فروش ملک و از دست دادن محل سکونت و یا اشتغال خود شده‌اند، عنوان شد.
مشاور طرح درباره دیگر آسیب‌ها گفت: محروم‌سازی زائران کم‌درآمد از دستیابی به اقامتگاه‌های ارزان‌قیمت در محدوده پیرامون حرم، تشدید ناامنی‌های اجتماعی در نتیجه تخریب و رهاسازی بافت‌های تملک شده در طول دوره اجرای طرح، کاهش سطح مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی نهادها و سازمان‌های مسئول در ارائه خدمات و رفع مشکلات محدوده طرح، ایجاد مشکلات ترافیکی و آلودگی‌های زیست محیطی و تراز مالی منفی طرح از دیگر آسیب‌های جدی طرح نوسازی و بهسازی پیرامون حرم مطهر امام رضا(ع) است.
.
پس از تبیین آسیب‌های طرح ملاك عمل، اهداف طرح بازنگری بر اساس رویكردهای مصوب شورایعالی شهرسازی و معماری در جلسه مورخ ۹۳/۱۰/۰۸، به شرح ذیل ارائه شد:
فراهم آوردن شرایط لازم برای رفع موانع و "تداوم روند بهسازی و توسعه موزون در محدوده پیرامون حرم مطهر امام رضا و بافت تاریخی شهر مشهد" و استفاده از امكانات و فرصت‌های باقیمانده برای جبران كاستی‌ها و كاهش پیامدهای طرح در دست اجرا در زمینه‌های توجه ویژه به شان، جایگاه و حریم منظری حرم مطهر رضوی به عنوان مهمترین عامل شكل دهنده شخصیت شهر مشهد، توجه به مقیاس انسانی و ایجاد هماهنگی در ساخت و سازهای جدید با ویژگی‌ها و هویت بافت تاریخی، حفظ و احیاء و بهره برداری متناسب از قابلیت‌های بافت تاریخی- فرهنگی، كاهش تراكم ساختمانی و جمعیتی جهت ایجاد تعادل در استفاده از زمین، ایجاد تنوع در امكانات سكونت و اقامت بر مبنای توان اقتصادی گروه‌های مختلف زائران و مجاوران با تاكید بر گروه‌های كم‌درآمد، حفظ و حمایت و ارتقاء كاركرد سكونت در محدوده طرح در جهت تحقق اهداف، راهبردهایی در زمینه‌های برنامه‌ریزی، طراحی، مدیریتی، مالی، اجرایی و نظارتی ارائه شد.
پس از بحث و تبادل نظر در زمینه مباحث ارائه شده، كه بیانگر همسویی دیدگاه اعضاء شورایعالی شهرسازی و معماری و شهردار محترم شهر مشهد در خصوص لزوم تجدید نظر اساسی در طرح و استقبال از بازنگری طرح بود، بر لزوم ارائه راهكارهایی در باب پیوند محدوده پیرامون حرم مطهر رضوی و كلیت شهر مشهد، ضرورت تجدید نظر بنیادین در طرح ملاك عمل، لزوم بررسی طرح بازنگری در شورای راهبردی طرح و كمیته‌های تخصصی ذیل شورایعالی شهرسازی و معماری، ضرورت توجه به موضوع حفظ جمعیت بومی ساكن، بهره‌گیری مناسب از محدوده‌های باقیمانده در جهت كاهش آسیب بخش‌های اجرا شده، تاكید و مقرر شد طرح ظرف دو ماه آینده جهت بررسی مجدد در شورایعالی شهرسازی و معماری مطرح شود./
