به گزارش روابط عمومی شرکت بازآفرینی شهری ایران به نقل از روابط عمومی پژوهشکده سوانح طبیعی، این نشست با سخنرانی محمد شیخی عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی، کیومرث ایراندوست استاد دانشگاه کردستان، پویا علاء الدینی استاد دانشگاه تهران، مجید روستا عضو هیئت‌مدیره شرکت بازآفرینی شهری ایران و توسط پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت سوانح طبیعی با همکاری شرکت بازآفرینی شهری ایران برگزار شد.
مجید روستا، عضو هیئت‌مدیره شرکت بازآفرینی شهری ایران در این نشست، با اشاره به اینکه مسئله سیاست اجتماعی موضوع بسیار کلیدی است، اظهارکرد: موضوع سرمایه اجتماعی به دلیل ماهیت تعامل، اقدام مشترک، اعتماد و همکاری که دارد، بسیار شکننده، ناپایدار و کم‌رمق بوده است.
او دلایل عدم تشکیل سرمایه اجتماعی را این گونه برشمرد : فقدان اعتماد افقی بین گروه‌های کم‌درآمد، نبود حس تعلق محله‌ای، فقدان اعتماد عمومی نسبت به دستگاه دولتی، جایگزینی نهادهای اجتماعی از مهمترین دلایل این امر به شما می رود، البته اقدامات مثبت ولی پراکنده در ارتباط با تقویت سرمایه اجتماعی صورت گرفته است.
عضو هیئت‌مدیره شرکت بازآفرینی شهری ایران به پروژه‌های موفق انجام شده در کشور اشاره کرد و افزود: اسکان غیررسمی در وهله اول بحث انتظام بخشی به نظام توسعه شهری کشور در ارتباط با گروههایی است که یک نظام برنامه‌ریزی شهری خودانگیخته‌ای با اولویت نیاز مسکن ایجاد کرده‌اند؛ بنابراین هدف بازآفرینی بهبود وضعیت گسست کالبدی، اجتماعی و اقتصادی است.
او در ادامه به بررسی سیاست‌ها و برنامه‌ها در حوزه سکونتگاه‌های غیررسمی پرداخت و آسیب‌شناسی تجربیات را حائز اهمیت ویژه‌ای دانست.
محمد شیخی عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی نیز ضمن مرور روند سیاست‌گذاری چهار دهه گذشته گفت: سیاست‌گذاری کلان در قالب برنامه‌ها بیشتر در ارتباط با کنترل، محدودسازی تا مهار سکونتگاه غیررسمی و یا ساماندهی و توانمندسازی بوده است. این سیاست‌ها در بُعد اجتماعی با چالش‌ها و ناکارآمدی‌هایی روبه‌رو بوده‌اند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی مهمترین چالش‌های اجتماعی را فقدان آمار دقیق، رویکرد امنیتی، نبود مشارکت واقعی، ابهام در مالکیت، و نابرابری در خدمات‌رسانی دانست و هشدار داد که بی‌توجهی به این مسائل می‌تواند حاشیه‌نشینی را از یک مسئله کالبدی به تهدیدی برای ثبات اجتماعی تبدیل کند.
او تأکید کرد: مشارکت‌پذیری، عدالت فضایی و به رسمیت شناختن حقوق شهروندی حاشیه‌نشینان می‌تواند مؤثر باشد و سیاست‌گذاران باید به تقویت زیرساخت‌های اجتماعی، ارتقای خدمات عمومی و ایجاد نظام پاسخگویی کارآمد توجه کنند تا از تبدیل آن‌ها به بحران‌های ملی پیشگیری شود.
همچنین کیومرث ایراندوست، استاد دانشگاه کردستان، با بررسی چالش‌های اجتماعی در سیاست‌گذاری سکونتگاه‌های غیررسمی، به بیان تضادهای موجود در برنامه‌های توانمندسازی و بهسازی پرداخت.
به گفته او، رسمیت‌بخشی به این مناطق از یک‌سو امنیت مالکیت را افزایش، اما از سوی دیگر ممکن است انعطاف‌پذیری سازوکارهای محلی را کاهش دهد. همچنین، مشارکت پایین ساکنان در مقابل کنترل بالای نهادهای دولتی می‌تواند مانعی در تحقق دموکراسی محلی باشد.
او دوگانه‌ای با عنوان سکونتگاه‌های "امید" و "ناامیدی" مطرح کرد که برخی مناطق در آن ظرفیت مشارکت دارند و برخی دیگر دچار فقر شدید و طرد اجتماعی‌اند.
استاد دانشگاه کردستان بر لزوم برنامه‌ریزی مشارکتی واقعی، ایجاد اشتغال پایدار و به رسمیت شناختن سکونتگاه‌های غیررسمی به‌عنوان بخشی از ساختار شهری تأکید کرد.
در ادامه پویا علاءالدینی استاد دانشگاه تهران، با اشاره به نابرابری اقتصادی و کمبود زمین شهری، تأکید کرد که سیاست‌های موجود نتوانسته‌اند نیازهای اقشار کم‌درآمد را برطرف کنند.
این استاد دانشگاه تهران با تحلیل ساختاری و اجرایی برنامه‌های بهسازی و توانمندسازی، تجربه ایران را در مقایسه با پروژه‌های بانک جهانی و رویکرد UN-Habitat بررسی و بر ضرورت راهبردهای مشارکتی و تأمین امنیت مالکیت برای ارتقای کیفیت زندگی فقرا تأکید کرد و افزود: به‌رغم برخی موفقیت‌ها، مشکلات مدیریتی، ضعف قوانین و ناکارآمدی نهادی همچنان از چالش‌های جدی در این حوزه به شمار می‌آیند.
علاءالدینی ضمن اشاره به پروژه‌های اجراشده در بندرعباس، کرمانشاه و زاهدان، گفت: علی‌رغم برخی پیشرفت‌ها، مشکلاتی مانند عدم جذب اعتبارات، ضعف مدیریت اجرایی و نبود پایش دقیق همچنان باقی است.
به گفته او، نبود هماهنگی میان نهادهای دولتی، کمبود تخصص و ضعف سیاست‌گذاری از دلایل اصلی ناکامی بسیاری از این برنامه‌ها بوده و در پایان، خواستار بازنگری جدی در سیاست‌های شهری شد.
