در حال حاضر یک‌سوم از جمعیت جهان در محله‌های فقیرنشینی زندگی می‌کنند که عمدتاً در مناطقی با کمترین میزان دسترسی به خدمات و حداقل فرصت‌ها برای دستیابی به زندگی مناسب قرار دارند. پیش‌بینی شده است که تا سال 2050، نیمی از جمعیت جهان، ساکن محلات فقیر خواهند بود.
بنا به نتایج حاصل از مطالعاتی که در راستای "یافتن الگوها و روش‌هاي مناسب برای انطباق فضاهاي قدیمی با نیازهای زندگی امروزی و به‌گونه‌ای تاب‌آور در برابر تهدیدها" انجام شده، و تحلیل جامع و سیستماتیک از آسیب‌هاي کالبدي، اجتماعی، اقتصادي، حقوقی و مدیریتی مناطق فقیرنشین، وضعیت بافت‌هاي فرسوده در این مناطق را می‌توان بدین‌صورت ترسیم نمود:
- کیفیت ابنیه موجود در بافت‌هاي فرسوده، به دلیل نوع مصالح به‌کار رفته و ایستایی پایین آن‌ها، عمدتاً از نظر استحکام و ساختار کالبدي، فاقد شرایط مطلوب جهت سکونت ساکنین و غیرپایدار در برابر تهدیدات (طبیعی و غیر طبیعی) می‌باشد.
- سکنی‌گزینی بخشی از فضاي سکونتی بافت فرسوده توسط ساکنین و مهاجرین بافت‌هاي حاشیه‌اي، مطلوبیت‌هاي فضایی و کالبدي بافت فرسوده را کم مقدار و بی‌ارزش نموده است.
- وجود فضاهاي متروکه و رها شده، ارزش‌هاي محیطی این بافت‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده و در حالی‌که وجود آن‌ها می‌تواند داراي پتانسیل‌هاي تبدیل به فضاهاي مثبت براي ارتقاي کیفیت محیطی شهر باشد، در شرایط فعلی از جمله آسیب‌هاي منفی بافت از منظر امنیتی به‌شمار می‌آید.
- اکثر بناهاي موجود در بافت‌هاي فرسوده، ریزدانه و کوتاه مرتبه (یک یا دو طبقه) می‌باشند.
- کاربري فضاهاي موجود در بافت‌هاي فرسوده در مقایسه با سرانه‌هاي استاندارد، حاکی از کاستی‌هایی در به‌کارگیری اغلب کاربری‌هاي شهري است (بجز کاربري مسکونی که بالاتر از نرم استاندارد می‌باشد).
- بیش از پنجاه درصد از ساکنین بافت‌ها، جزء ساکنین اصیل و بومی بافت نبوده و عمدتاً از دیگر مناطق شهري (اغلب مناطق حاشیه‌اي) یا مناطق روستایی به این بافت‌ها مهاجرت نموده‌اند.
- اغلب ساکنین این بافت‌ها به دلیل بالا بودن ناهنجاري‌هاي اجتماعی، پایین بودن سطح بهداشت و وضعیت زیست‌محیطی محله و ناکافی بودن تأسیسات رفاهی، کمبود فضاهاي خدماتی و عمومی از سکونت در این بافت‌ها، اظهار نارضایتی می‌نمایند.
- بررسی سطح درآمد و هزینه‌هاي خانوار در بافت‌هاي فرسوده، حاکی از آن است که اغلب ساکنین این بافت‌ها داراي سطح درآمد پایین‌تري نسبت به هزینه‌هاي ماهیانه خود هستند.
- اکثر ساکنین بافت‌هاي فرسوده با توجه به اعلام غیررسمی خط فقر در ایران (درآمد ماهیانه کمتر از یک میلیون تومان) به‌ترتیب، با درجاتی از فقر شامل فقر مطلق، فقیر، و نسبتاً فقیر، دست و پنجه نرم می‌کنند.
- بزرگترین مخاطراتی که در مورد اغلب بافت‌هاي فرسوده و مرکزي شهرهاي با سابقه کهن، قابل تشخیص است موضوع بروز تغییرات ناخواسته و مستمر در ترکیب اجتماعی ساکنان این قبیل بافت‌هاست.
- هم‌زیستی ناگزیر و غیرارادي با اقشار اجتماعی تازه‌وارد و ناآشنا به فرهنگ محله و بافت، می‌تواند تبعات متفاوتی را به دنبال داشته باشد.
- نکته بسیار مهمی که جامعه ساکن بافت‌هاي فرسوده را به شدت تهدید می‌کند معضل خانمان‌برانداز و ویرانگر اعتیاد است؛ شیوع این بلاي اجتماعی، به خودي خود، دافعه قوي براي فراري‌دادن افراد سالم از محیط پیرامون و آلوده شدن بافت سکونتی می‌باشد.
شناخت دقیق آسیب‌هاي نامبرده در کالبد و کارکرد فضاهاي شهري در بافت‌های ناکارآمد، ضرورت اجراي برنامه‌هاي مطلوب و انجام مداخلات مناسب جهت نوسازي و بهسازي این بافت‌ها را روشن می‌سازد. برای حل مشکل باید بی درنگ و با طی قدم‌هایی مؤثر وکارساز، دست به کار شد و نسبت به این کار تعهد کامل داشت.آنچه در این میان مهم است، آگاهی از خطر، احساس‌مسئولیت و اقدام به موقع می‌باشد.
در همین راستاست که شرکت مادرتخصصی عمران و بهسازی شهری ایران، با اتخاذ سیاست‌های پیش‌نگرانه و پیشگیری از گسترش بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری، موضوع پدافند غيرعامل را با هدف ترویج و بسط اندیشه تاب‌آوری شهری، به‌عنوان سبکی از زندگی پایدار، در دستورکار قرار داده‌است.
