مهندس امیرعباس افتخاری سرپرست معاونت فنی و نظارت شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران معتقد است احترام به حقوق شهروندی و كرامت انسانی شهروندان، حفظ هويت تاريخی و فرهنگی شهرها در عين رعايت اصل برابری و عدالت موضوعات محوری هستند که با هدف ارتقای سطح زندگی و رفع محرومیت‌‌های اجتماعی در سند ملی احیاء، بهسازی، نوسازی و توانمندسازی بافت‌های فرسوده مورد تاکید قرار گرفته است.
به گزارش روابط عمومی شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران به نقل از پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، شناسایی بیش از ۷۵ هزار هکتار بافت فرسوده شهری، اجرای پروژههای مختلف در زمینه عمران شهری به تناسب امکانات و منابع در اختیار و از همه مهم‌تر توانمندسازی ساکنان مناطق هدف و ترویج فرهنگ مشارکت مردمی در نوسازی و بهسازی شهری بخشی از اقداماتی است که به گفته امیرعباس افتخاری سرپرست معاونت فنی و نظارت شرکت مادرتخصصی عمران و بهسازی شهری ایران در دو سال اخیر توسط این شرکت در سراسر کشور انجام شده است. در ادامه متن گفتگوی پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی با این مقام مسئول شرکت عمران و بهسازی شهری ایران آمده است:
آقای مهندس افتخاری لطفا کمی درباره برنامههای شاخصی که اکنون در حوزه مسئولیت شما در شرکت عمران و بهسازی شهری به ویژه در بخش استانی در حال اجرایی شدن است توضیح دهید.
تجربه نشان داده است تاکید بر برنامه‌‌ها و پروژههای سخت‌افزاری بدون توجه به برنامههای نرم‌افزاری، پاسخگوی نیاز محدوده‌های هدف در تحقق بازآفرینی شهری نیست و سرعت بازتولید فرسودگی در فرایندهای توسعه شهری از سرعت و اثربخشی اقدامات سخت‌افزاری پیشی گرفته است. برای این منظور در دولت يازدهم، تلاش براي تغيير انگاره‌ها و آموزه‌هاي نادرست در مواجهه با مسئوليت‌های خود در حوزه‌هاي مختلف از اولویت بیشتری برخوردار بوده است.
شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران هم از این موضوع مستثنی نیست. این شرکت با فراهم کردن مقدمات نرم افزاری مرتبط همچون سند ملی بازآفرینی شهری و آیین نامههای شبیه آن، بستر مناسبی برای اقدامات آتی ما در عرصه بازآفرینی شهری ایجاد کرد و با توجه ویژه به بحث آموزش و مستندسازی و همچنین شبکه‌سازی و ارتباط بین سازمانهای مردم نهاد و انجمن‌های صنفی، انگارههای جدید را در سطح جامعه تبیین کرد. بنابراین با این تعریف باید بگویم یکی از شاخص‌ترین اقدامات صورت گرفته در وزارت راه و شهرسازی تهیه و تصویب سند ملی راهبردی احیاء، بهسازی، نوسازی و توانمندسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری است که با هدف جلب همکاری و مشارکت همه دستگاه‌های مسئول در فرآیند بازآفرینی بافت‌های هدف شهری به تصويب رسيده است.
تصویب این سند تا چه حد توانسته به بازآفرینی شهری پایدار در شهرها کمک کند؟
پس از تصویب سند بازآفرینی شهری پایدار تاکنون ۱۵ ستاد استانی در استان‌هایی مانند مازندران، کردستان، گلستان، همدان و بوشهر و ۱۷ ستاد شهرستانی بازآفرینی شهری پایدار در برخی شهرستان‌ها از جمله خمینی‌شهر، بناب، شهرضا، الیگودرز و ایرانشهر تشکیل شد که در حال حاضر همگی، آماده خدمات‌رسانی برای حل مشکلات شهری هستند.
تدوین برنامه راهبردی بازآفرینی محلات هدف در مقیاس شهر از سوی ستاد ملی، تهیه طرح جامع حمل و نقل کشور و همچنین تدوین و ابلاغ دستورالعمل تعیین صلاحیت اشخاص حقیقی و حقوقی موضوع ماده ۴ قانون حمایت از احیاء، بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری به منظور واگذاری امور تصدی گری به ارگانها و نهادهای تخصصی خصوصی و کیفی‌سازی امور از دیگر اقدامات شاخص در چند سال اخیر است.
یکی از موضوعات مهمی که در بحث بهسازی و نوسازی شهری بارها مطرح می‌شود توانمندسازی افرادی است که در این مناطق سکونت دارند. در این خصوص چه اقداماتی انجام شده است؟
شرکت عمران و بهسازی شهری فعالیت‌های مختلفی را با هدف توانمندسازی ساکنان محلات هدف انجام داده که هم راستاسازی سیاست‌ها و برنامههای دستگاه‌ها از طریق مبادله تفاهم‌نامه و تعریف برنامههای مشترک با سایر مدیران استانی مانند فارس، همدان، کردستان، بوشهر، گلستان، آذربایجان شرقی و اصفهان از جمله آن‌هاست. از طرف دیگر انجام مطالعات و توانمندسازی سکونتگاه‌های غیر رسمی ۱۴ شهر به مساحت چهار هزار و ۵۰۰ هکتار، مشارکت در تهیه طرح بهسازی و نوسازی در هشت شهر با شهرداری‌ها به مساحت یکهزار و ۹۹۰ هکتار و تصویب آنها در ستادهای استان و حمایت و همکاری در راه‌اندازی دفاتر خدمات نوسازی محلات (دفاتر تسهیل‌گری) در شهرهای پایلوت تبریز، همدان، بوشهر، کرمانشاه، ساری و شیراز نیز بخشی دیگر از اقدمات ما در این خصوص است.
برای جلب مشارکت‌های مردمی و تشویق آنها برای کمک به روند احیای بافت‌های ناکارآمد در استان‌ها چه کارهایی در حوزه معاونت شما انجام شده است؟ به عبارت دیگر تا چه اندازه توانسته‌اید پاسخگوی مطالبات استان‌ها باشید؟
دولت در عرصه اجرایی با تعریف و تحدید اقدامات، سعی در ایجاد انگیزه و تحریک توسعه در محدوده‌ها و محله‌های هدف داشته و با حمایت از بخش خصوصی و توسعه‌گران تخصصی تلاش کرده با ایفای نقش صحیح در عرصه اجرا به حمایت، هدایت و نظارت بر فرایند اجرا بپردازد. در این راستا ساماندهی محورها، مراکز محلات، توسعه خدمات محله‌ای در شهرهای مختلف از جمله همدان، بوشهر، کرمانشاه، ساری، گرگان، کاشان و شیراز، اجرای برنامه نوسازی محله همت‌آباد اصفهان در قالب مدل «تنظیم مجدد اراضی با مشارکت ساکنان به عنوان الگوی مشارکت»، تهیه طرح و شروع عملیات پروژههای الگو در شهرهای بوشهر، ساری، همدان و تبریز و مشارکت با شهرداری قزوین و سازمان ملی زمین و مسکن در اجرای طرح توسعه امامزاده شاهزاده حسین قزوین برخی از اقداماتی هستند که در این حوزه انجام شده است.
طبق سند ملی راهبردی احیاء، بهسازی، نوسازی و توانمندسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری، نیازهای هر استان در ستادهای استانی (به ریاست استاندار و دبیری مدیرکل راه و شهرسازی استان) طرح می‌شود. در سال جاری بالغ بر ۱۵ پروژه برای کمک به بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده و ۴۹ پروژه توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی و همچنین ۲۳ پروژه مشارکتی مطابق با برنامه زمان‌بندی در حال اجراست.
در دو سال اخیر شاهد اتخاذ رویکردهای جدیدی برای احیا و حفظ بناهای ماندگار به خصوص در شهرهایی مانند اصفهان، یزد و تبریز که دارای بناهای تاریخی فراوانی هم هستند بودیم. نظر شما در این‌باره چیست؟
وزارت راه و شهرسازی در دولت يازدهم، احترام به حقوق شهروندی و كرامت انسانی شهروندان و همچنین حفظ هويت تاريخی و فرهنگی شهرها در عين رعايت اصل برابری و عدالت را به عنوان راهبرد كلي سرلوحه امور خود قرار داد که در سند ملي نیز مورد تاكيد قرار گرفته است. توجه به ارتقای کیفی سکونت، رفع محرومیت‌‌های اجتماعی، ایمن‌سازی و ارتقای امنیت محیط شهری و عرصه سکونت شهروندان، فراهم کردن مسکن اقشار کم درآمد و ارائه خدمات اجتماعی و اقتصادی به ساکنان این نواحی از اهم اهداف مورد نظر است.
اصلاح شرح خدمات طرحهای بازآفرینی شهری در مقیاس شهر و محله، تدوین «شیوه‌نامه تعیین محله‌ها و محدوده‌های هدف بازآفرینی شهری و راهکارهای اجرایی آن» و تصویب آن از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری ایران از اقدامات مهم در این دوره و گامی برای حفظ هویت شهری و ارتقای شهروندمداری است.
همچنین سیاست اعطای کاربری مجدد و بهره‌‌برداری از ساختمان‌‌ها و مجموعههای ارزشمند از سوی شرکت مادرتخصصی عمران و بهسازی شهری، ضمن حفاظت و احیای این بناها و مجموعههای ماندگار توانسته است بر محیط پیرامون آنها تأثیرگذارده و از طریق به نمایش گذاشتن و بهره‌‌گیری از عناصر معماری گذشته، سبب حفظ هویت محلات و نیز ارائه الگوهای اصیل‌‌تر معماری شود که اعطای عملکرد اقامتی (هتل و پانسیون) به خانه تمیزی، خانه دیبایی و خانه کشیش در استان اصفهان یا خانه زرگری یزدی در یزد و همچنین اعطای کاربری فرهنگی (خانه هنرمندان شهر سنندج) به خانه ملک‌التجار استان کردستان، یا (کانون فرهنگی-پرورشی کودکان) به حمام وزیر استان اصفهان، اعطای عملکرد دفتر نخبگان استان به خانه مشیر فاطمی استان اصفهان و اعطای کاربری اداره گردشگری میراث فرهنگی به خانه صیفور قاسمی استان اصفهان و دفتر بافت شهر ارومیه به مدرسه هدایت استان آذربایجان غربی از جمله این اقدامات است.
