معاون وزیر راه و شهر سازی در سومین نشست تخصصی حیات مرکز تاریخی تهران میدان مشق با موضوع " تبیین نقش میدان مشق در حیات امروز و آینده " خواستار توجه جدی به حیات اجتماعی میدان مشق شد .
به گزارش روابط عمومی شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران درابتدای این نشست دکتر منوچهر معظمی از اساتید دانشگاه تهران ، بعنوان سخران اصلی این نشست مروری بر مباحث دو نشست قبلی (سیرتحول کالبدی معماری معاصر در میدان مشق - دگردیسی جایگاه و منزلت میدان مشق در تهران ) داشتند و به بررسی تفضیلی ویزگی های میدان مشق و سیر تحول تاریخی آن پرداختند .
دکتر محمد سعید ایزدی معاون وزیر راه و شهر سازی و مدیر عامل شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران بعنوان یکی از سخرانان پانل نشست ، احیاء مجدد و زندگی بخشی میدان مشق را در سه محور اصلی بیان داشتند و در ادامه اظهارداشت : بمنظور ، احیاء مجدد و زندگی بخشی میدان مشق باید به سه محور توجه جدی داشت که عبارتند از :
- توجه به میراث غیر ملموس میدان و نقش تاریخی آن
- توجه به ظرفیت های فضا برای کاربری های و فعالیت های جدید
- توجه به حیات اجتماعی میدان مشق
وی ترسیم یک پلان مدیریتی و برنامه ریزی جامع براساس سه محور فوق را بعنوان اولین گام در جهت احیاء مرکز تاریخی تهران میدان مشق دانست .
گفتنی است در این نشست که دبیر علمی آن دکتر سید محسن حبیبی برعهده داشت ، دکتر مهدی حجت ، مهندس حمیدرضا نیلی ، دکتر علی غفاری ، دکتر رضا شکوری ، دکتر رضا شکوری و مهندس سعید میرحسینی بعنوان سخرانان پنل نقطه نظرات خود را در خصوص احیاء مجددمرکز تاریخی میدان مشق بیان نمودند .
تاریخچه میدان مشق
میدان مشق سابق یا باغ ملی فعلی از میادین تاریخی تهران با تاریخچه‌ای مملو از مسائل سیاسی، اجتماعی، نظامی، فرهنگی و هنری به شمار می‌آید. این محوطه كه از بزرگترین میدان‌های نظامی بوده در حدود 400 متر طول و 400 متر عرض داشته است و مساحت آن بیش از 160 هزار متر مربع ارزیابی شده است كه حدوداً برابر 16 هكتار می‌باشد، سربازخانه مركزی در آن واقع بوده و نظامیان در آن مشق نظام می‌كردند.
این میدان در زمان فتحعلی شاه قاجار (1212 ـ 1250 ه. ق) بنیاد نهاده شد و در دورة ناصرالدین شاه (1264 ـ 1313 ه. ق) تجدید و توسعه یافت.
زمان فتحعلی شاه قاجار پس از شكستهای پیاپی ایران در جنگ با روسیه و حقارت ملی ناشی از این شكستها فتحعلی شاه از دولت فرانسه كمك خواست تا ارتش ایران را كه توان رویارویی با ارتش مدرن روسیه را نداشت آموزش دهد و با فنون نظامی روز جهان آشنا كند.
دولت فرانسه ژنرال گاردان را به تهران فرستاد و او در زمین بزرگی بیرون از باروی آن زمان تهران كه به «میدان مشق» معروف شد به آموزش ارتش ایران مشغول شد. دور تا دور این زمین ساختمانهایی برای سربازان و فرماندهان و تعدادی انبار تسلیحات ساخته شد و در گوشه جنوب شرقی دروازه‌ای بنا شد. در زمان ناصرالدین شاه با گسترش تهران ، میدان مشق در داخل شهر قرار گرفت و بخشهایی از آن به سفارت انگلیس و بیمارستان آمریكاییها اختصاص یافت اما قسمت عمده آن كماكان در اختیار ارتش بود در زمان مظفرالدین شاه ژنرال روسی كاساكوفسكی مسئولیت تعلیم ارتش ایران را به عهده گرفت و دستور ساخت بنایی داد كه امروز هم با همان عنوان قزاقخانه پابرجاست.
در اواخر حكومت احمدشاه با قدرت گرفتن سردار سپه به عنوان یك افسر قزاق تغییراتی در میدان داده شد. این میدان به صورت مربع درآمد و دیوارهایی مشتمل بر طاقنماهای آجری گرداگرد آن ساخته شد و دروازه‌ای زیبا با یك درب دولنگه و دو طاق‌نمای مسدود كه به صورت پخی بود، در ضلع جنوب شرقی قزاقخانه یعنی در شرق دروازه و سردرِ كنونی ایجاد گردید كه به «سر در ناصری» معروف شد و بعضی مواقع ناصرالدین شاه از بالای آن به تماشای مشق نظامیان مشغول می‌شد.
در نخستین سالهای حكومت رضا شاه این میدان با تغییراتی كه در آن به وجود آمد به «باغ ملی» تغییر نام یافت و سر در ناصری نیز تخریب و به جای آن بنای جدیدی به نام « سر در باغ ملی » ساخته شد.
این میدان محدوده‌ای از شمال به خیابان سرهنگ سخایی، از جنوب به خیابان امام خمینی(ره)، از شرق به خیابان فردوسی و از غرب به خیابان سی تیر محدود می‌شود و محوطه بناهای قدیمی كنونی آن عبارتند از: سردرِ باغ ملی، موزه ملّی ایران (موزه ایران باستان و موزه دوران اسلامی)، كاخ شهربانی، توقیفگاه كه نام‌های دیگر آن زندان موقت شهربانی، زندان زنان، بازداشتگاه كمیته مشترك ضد خرابكاری ساواك شهربانی (موزه عبرت ایران)، اداره پست (موزه ارتباطات)، ساختمان شماره 3 وزارت امور خارجه (شركت نفت ایران و انگلیس سابق)، ساختمان قدیمی بانك سپه، موزه 13 آبان، كتابخانه ملّی، «كاخ وزارت امور خارجه»، عمارت ثبت اسناد و املاك، مركز قزاقخانه (سازمان خدمات درمانی نیروهای مسلح فعلی)، ساختمان شماره 7 وزارت امور خارجه (باشگاه افسران سابق)، ساختمان شماره 8 شرقی و غربی وزارت امور خارجه، بنای وزارت جنگ سابق (بیمه و بازنشستگی نیروهای مسلح فعلی)، ساختمان هنرستان دختران یا مدرسه كودكان بی‌سرپرست را در بر می‌گرفته است.
از وقایع مهم این میدان می‌توان به اعدام میرزا رضا عقدایی فرزند ملاحسین معروف به میرزا رضا كرمانی ضارب ناصرالدین شاه در روز پنج‌شنبه دوم ربیع‌الاول سال 1314 و اعدام شیخ فضل‌الله نوری اشاره كرد.
