مرمت بناهای تاریخی نبود آموزش پیشرفته در حوزه مرمت معضلی است که برخی کارشناسان حوزه مرمت آن را از دلایل ضعف مرمت بناهای تاریخی و حلقه گمشده مرمت در ايران می‌دانند.
به گزارش روابط عمومی شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران به نقل از پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، با تاسیس سازمان حفاظت آثار باستانی مرمت و نگه‌داری و حفاظت از ابنیه تاریخی به طور جدی مطرح شد اما به گفته کارشناسان و متخصصان هیچگاه مرمت ابنیه تاریخی در ایران با وفاق، همدلی و همفکری به سرانجام نرسید. زلزله بم و تخریب ارگ تاریخی بم، گواه نبود وفاق ملی در مورد موضوع مرمت این بنا و سایر بناهای تاریخی شد.
مهندس علیرضا قهاری رئیس انجمن مفاخر معماری ایران در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی درباره اهمیت موضوع مرمت و جایگاه آن در کشور گفت: در ایران، مرمت و نگرش كسانیكه این علم را به صورت آكادمیك فرا گرفتند هیچگاه بر اساس خاستگاه ایران نبود بلكه به آموزش‌های دانشگاهی مرمت‌کاران در کشور محل تحصیل اختصاص داشت. علاوه بر خاستگاه، عدم توافق در مصالح موردنیاز مرمت نیز از دیگر مسایلی است که نیاز به وفاق ملی را از طریق مانیفست می‌طلبد. همچنین در مرمت بافت‌های تاریخی تنها كالبد مهم نیست بلكه هنر، معماری، بخش‌های سازه‌ای و همچنین علوم‌اجتماعی تاثیرگذار هستند.
رشته مرمت در ایران با مفهومی نادرست در بین دانشگاهیان جا افتاده است
مهندس فرامرز پارسی كه در بیان اهمیت آسیب‌شناسی و مرمت بناهای تاریخی بر لزوم تجدیدنظر در آموزش‌های آكادمیك پرداخت و درباره مهمترین نکاتی که روز چهارشنبه هفتم مرداد ماه در سمینار آسیب‌شناسی و مرمت بناهای تاریخی در باغ موزه قصر مطرح کرد به خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی گفت: ضرورت دارد تا مفهوم آسیب‌شناسی را آسیب‌شناسی كنیم بدین معنا که آسیب‌شناسی خود دچار ضعف محتوایی است زیرا هم در زمینه آموزش و همچنین در حوزه فعالیت‌های حرفه‌ای، موانع، چالش‌ها و اشكالات عمده‌ای وجود دارد.
سخنران همایش آسیب‌شناسی و مرمت بناهای تاریخی افزود: آسیب‌شناسی یكی از مفاهیم مهم رشته مرمت در ایران با مفهومی نادرست از آنچه که در سایر دنیا مرسوم است بین دانشگاهیان جا افتاده و بخشی از این مشکل نیز به دلیل سرفصل‌های دانشگاهی است.
پارسی ادامه داد: ضعف‌هایی كه در زمینه مرمت ابنیه تاریخی وجود دارد محصول آموزش و اجراست. طبیعتا زمانیكه آموزش‌های آكادمیك ضعف داشته باشند تاثیرات عمیق خود را در اجرا نیز بر جای می‌گذارند. واقعیت این است كه در حوزه آموزش و آسیب‌شناسی‌هایی كه می‌تواند به محتوا كمك كند دانشجویان با آشفتگی‌هایی تحت عنوان آسیب‌شناسی مواجهند، در حالیكه این مفهوم در ابتدا از حوزه پزشكی وارد حرفه مرمت شده است.
به گفته وی، دو نوع آسیب‌شناسی كمی و كیفی وجود دارد كه اگرچه هردو از اهمیت برخوردارند اما آسیب‌شناسی كمّی در ایران چندان مورد توجه نبوده است. وی افزود: در این همایش به اهمیت آسیب‌شناسی كمّی، آزمایش‌ها و اندازه‌گیری‌های دقیق در كنار آسیب‌شناسی كیفی و تاثیرات آن در مرمت ابنیه‌تاریخی پرداخته شده است.
پارسی معتقد است: مرمت در ایران برخلاف آنچه كه به نظر می‌رسد وضعیت نسبتا مناسبی دارد. در اروپا مرمت، بیشتر مختص بناهای سنگی است درحالیكه در ایران مرمت‌ها بیشتر برای بناهایی از جنس آجر و خشت است. در حوزه مرمت، ایران نسبت به سایر كشورها وضعیت مناسبی دارد اما در حوزه اجرا، وضعیت مرمت كشور ما ضعف‌هایی دارد كه البته ضعف در اجرا تنها شامل مرمت نیست بلكه ساختمان‌های مسكونی، تجاری و مدرن كشور نیز از این ضعف رنج می‌برند و اینها محصول ضعف در آموزش‌ها و نبود كارگاه‌های آموزشی است.
وی با انتقاد از نحوه نگرش جامعه به مجریان فعالیت‌های ساختمانی و مرمت گفت: همیشه در بین اقشار مختلف مردم، طراحی از شان بالاتری نسبت به اجرا برخوردار بوده در حالیكه در كشورهای پیشرفته تبحر در اجرای كار همراه با داشتن دانش اهمیت دارد. مشاور خوب مشاوری است كه در اجرا مسلط باشد و واجد این ویژگی شدن می‌تواند به بهبود كارهای مرمت در ایران ختم شود.
شیوه اجرای کار و مدیریت؛ دو ضعف اصلی مرمت در ایران
به گفته پارسی، حس عمومی در معماران وجود دارد كه طراحان خلاق‌ترند در حالیكه الزاما اینگونه نیست. مشكل عمده‌ای كه در مرمت ایران وجود دارد روش كار به شیوه‌های ساختمانی است در حالیكه مرمت روشی متفاوت را می‌طلبد كه با اظهارنظر صاحبان فن می‌توان به آن دست یافت.
عضو انجمن مفاخر معماری ایران افزود: نقطه ضعف ما بیشتر در مدیریت است كه شامل قرارداد، زمان اجرا و مبلغ نامناسب است. قراردادهای با زمان نامناسب و شرح خدمات اشتباه و مبالغ غیرواقعی همگی به نتایجی ختم می‌شود كه در حال حاضر در آن به سر می‌بریم. ماجرای تكینیک‌های مرمتی كار سختی نیست دعوت از شركت‌های خارجی می‌تواند نقطه ضعف اجرا را در ایران ترمیم كند. متاسفانه ساز و كار مدیریتی منسجم و تعریف شده‌ای در مرمت نداریم.
لازم به ذکر است سمینار آسیب‌شناسی و مرمت بناهای تاریخی با هدف رسیدن به استانداردهای بین‌المللی در مرمت آثار و ابنیه تاریخی ایران در حالی توسط انجمن مفاخر معماری ایران روز چهارشنبه هفتم مردادماه در باغ موزه قصر برگزار شد.
