خانه بنکدار مربوط به دوره قاجار است و در اصفهان، خیابان چهار باغ پائین، کوی آقاجان بیک، پلاک ۳۰ و ۳۲ واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۳ شهریور ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۲۲۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.آقا سیدحسن بنکدار در سال ۱۲۲۸ قصد می‌کند خانه‌ای بزرگ و مناسب برای روضۀ امام حسین بخرد و روضۀ قدیمی خود در سرای گلشن را به این خانه منتقل کند. ملک مذکور را به واسطۀ شخصی پیدا می‌کند. اما ملک در تملک یکی از متنفذان قاجار بوده و او هم به فروش رضایت نمی‌دهد. حتی به شخص سیدحسن بنکدار اهانت هم می‌کند. صاحب‌خانه شب هنگام بانویی نورانی را در خواب می‌بیند که بخاطر رفتارش با آقاسیدحسن او را سرزنش می‌کند: «تو فرزند ما را که برای برپایی مراسم جدش سیدالشهدا می‌خواست خانه‌ات را بخرد، در نهایت بی‌ادبی و تحقیر از اینجا بیرون کردی... وای بر تو» سراسیمه از خواب می‌پرد. همان نیمه شب آقاسیدحسن را پیدا کرده و خانه را به او می‌بخشد. با این شرط که «مرا ببخشی و قول بدهی تا وقتی ممکن است خودت و فرزندانت دست از دامن این خانواده برنداری و هر سال مراسم عزاداری جدت امام حسین را در دهۀ اول محرم همین جا برگزار کنی.»
آقاسیدحسن به عهدش وفا می‌کند. مراسم ده روزۀ سال‌های نخست، بعد از مدتی تا سوم امام حسین ادامه پیدا می‌کند. تا اینکه در پنجاه و ششمین سال برگزاری عزاداری، آقاسیدحسن در حال خواندن روضۀ ظهر عاشورا، روی منبر فوت می‌کند. پس از او سید مرتضی بنکدار، سید مهدی بنکدار و سید جواد بنکدار پرچم‌دار عزاداری امام حسین در خانۀ بنکدار می‌شوند و چراغ آن خانه را روشن نگه می‌دارند. تا می رسیم به سید فرهاد بنکدار که از سال ۱۳۷۹ تا همین امسال، افتخار میزبانی این مجلس را برعهده داشته است.
درب این خانۀ تاریخی، از اذان صبح به روی عزاداران باز است. برای داخل رفتن باید بایستی توی صف. وقتی عده‌ای از خروجی آمدند بیرون و داخل کمی جا باز شد، به همان تعدادی که خارج شده‌اند، افراد جدید به صف می‌روند داخل. عده‌ای هم اصلاً قصد داخل آمدن نمی‌کنند. بی که در صف بایستند، در محوطۀ خالی جلوی خانه، زیرانداز انداخته و دو زانو یا چهارزانو نشسته، دل به حرف‌های واعظ می‌دهند.
خانه قجری است. با دو اشکوب و چند درب ورودی. طبقۀ پائین دو تا پنج‌دری دارد. شاه نشینش نقاشی و گچکاری شده. از بیرونی که پا به اندرونی گذاشتی، می‌رسی به حیاط وسط. دورتادورش طاق‌های ضربی و اتاقک‌هایی که درب‌های چوبی پیرشان همه به یکدیگر راه دارند. روی شیشه‌های رنگی درها، گرد و خاک چند ساله نشسته. کف اتاقک‌های طبقۀ بالا، ناهموار است. جاهایی زمین نشست کرده و جاهایی زمین باد کرده. همه چیز «قدمت» دارد. شیشه‌ها، درها، طاقچه‌ها، ستون‌ها و سرستون‌ها و خطوط موربشان، عکس‌ها و حتی لهجه‌ها. اینجا حتی لهجۀ اصفهانی هم به شدت غلظت پیدا کرده. گویی هرچیزی به «اصل» خودش نزدیک‌تر شده است.
عزاداری سیدالشهدا
در حال حاضر هر ساله در ماه محرم مراسم عزاداری سیدالشهدا به صورت سنتی برگزار میشود.مرحوم سید حسن بنکدار، اولین بانی بر گزاری مراسم عزاداری بوده است که بعد از آن، مرحوم سید مهدی بنکدار، مرحوم سید جواد بنکدار و در حال حاضر سید فرهاد بنکدار، چهارمین نسل از خانواده بنکدار هر سال مراسم را به سبک و سیاق گذشته که شامل منبر و سخنرانی است، برگزار می‌کند.عزادری خانه بنکدار همزمان با آغاز ماه محرم شروع و تا 2 روز بعد از عاشورا ادامه دارد.عزاداری در حیاط خانه برگزار می شود و بر روی حیاط برای جلوگیری از سرما و... پوشی زده اند، که این پوش، شبیه پرده های قلمکار است و بر وری آن نقوش گیاهی و حیوانی و نوشتار وجود دارد.
نقش های پوش و نمادهای آن
در خانه بنکدار قبل از ورود به خانه پرچم و بیرقی در سردر خانه وجود دارد که بر روی آن نقش شیر، اسلیمی و پرنده ای دیده می شود و بعد از ورود به خانه بر روی سرپوش خانه بر روی درخت سرو، نقش پرنده ای را مشاهده می کنیم. این که چرا پرنده این اندازه از اهمیت و جایگاه ویژه برخوردار است می توان گفت پرنده «تعالی، روح، تجلی الهی، صعود به آسمان، دخول به مرتبه عالی شهود و... است.» پرنده به عنوان نماد جاودانگی روح در قرآن آمده است. روح با شهبازی مقایسه شده که نقاره مرشد او را فرا میخواند و به مرغی تشبیه شده که اسیر قفسی از خاک است و مانند دیگر سنتهای عرفای مسلمان نیز اغلب تولد روحانی یا شکوفایی روح را به پرنده ای بدون صدف، که جامه خاکی اش شکسته شده مقایسه می-کنند. پرنده نماد روح، نقشی واسط میان زمین و آسمان دارد. در کنار تصویر پرنده در خانه بنکدار نوشته شده یا عبدالله الحسین. پرنده که خود نماد روح و جاودانگی است این نوشته را با خود به اوج و بالا می برد. و وجود کلمه یا عبدالله الحسین بر فراز آن خود به جاودانگی این اسم و صاحب آن اشاره دارد و این تزیینات بر سقف نه اشکال حیوانی و گیاهی بلکه نمادی از جاودانگی است و ابیاتی که دورتادور این سرپوش نوشته شده، ابیاتی است درباره حادثه عظیم کربلا و نقاش با ترسیم این اشکال که همگی نمادی از جاودانگی، روح مطلق و... به جاودانگی این ماجرا و عظمت آن اشاره می کنند.
نقش پرنده بر سرپوش خانه بنکدار درخت سرو نیز از جمله نقوشی است که در پوش خانه بنکدار دیده میشود. درختان سرو دورتادور سقف ترسیم شده اند و حرکت همه به سوی یک نقطه و یک مرکز می باشد. درخت سرو «مانند دیگر درختان همیشه بهار، نماد جاودانگی، یعنی حیات پس از مرگ است.» نقش درخت سرو که گاهی نیز به عنوان کاج مورد اشاره قرار می گیرد از جمله نگاره های بسیار رایج و تکراری است که قدیمی ترین نشانه آن در حواشی تخت جمشید به جهت آیینی مشاهده می شود. این نقش با آیین زرتشتی و سنن باستانی ایران همبستگی خاص دارد. درخت همیشه سبز سرو نشانه ای از جاودانگی روح و زندگی دائم است. «درخت سرو در عین حال مظهری است از جنبه مثبت و مفرح روح و زندگی مفرح و زندگی مذهبی؛ از یان روست که مکانهای مقدس ایران با درخت سرو احاطه شده است» برخی از محققان را عقیده بر این است که درخت سرو در دوران باستان و به گواهی نقوش برجسته تخت جمشید جنبه آیینی داشته و نماد جاودانگی تلقی می شد. با ظهور اسلام و در دوران اسلامی به ترویج جایگاه خود را به عنوان یک درخت آیینی از دست داده و تبدیل به یک نگاره تزیینی و انتزاعی می شود و این رفته رفته در قرون12و13 به اوج زیبایی و ظهور خویش در بیشتر هنرهای ایرانی از ترمه بافی و قالی بافی گرفته تا معماری و هنرهای دینی و آیینی نظیر تعزیه و علامت های عاشورایی می رسد. از تصاویر بسیار جالب دیگر، تصویر سرو است که حرکت چندین سرو به یک نقطه و یک مرکز و اشاره همه به سوی نور نشان می دهد. و حرکت همه به سوی مرکز اشاره به وحدانیت خداوند و نجات همه توسط اوست و وجود پنجره و طرح مشبک در وسط هر طرح اشاره به یک نور و یک نجات دهنده دارد.
خانه بنکدار منبری از چهل منبری
همزمان با تاسوعای حسيني،آيين سنتي چهل و یک منبری در اصفهان برگزار میشود در این مراسم جوانان و نوجوانان بعد از نماز ظهر تاسوعا به احترام اسرای كربلا كه مسیر كربلا تا شام را در40 منزل طی کردند با پاي پياده و در 41مسجد و اماكن مذهبی قدیمی حضور می یابند و به یاد درد و رنج و مصیبتهای حضرت زینب (س) نوای حسین ، حسین سر می دهند .مردان و زنان مراسم چهل ویك منبری را ازمسجد جامع شروع و تاغروب با گامهائی پر از احساس ، آتش دل را در سقاخانه ها و تكایای قدیمی با نوای حسین حسین خاموش می كنند.سقاخانه نزدیک خانه بنکدار و خود خانه از جمله این مکان هاست. عزاداران حسینی پس از گذراندن 40 منبر و برافروختن چهل و یک شمع سفید به نیت امام حسین(ع) و حضرت زینب(س) در شمعدانی های مساجد درمحل آخرین منبرتجمع می كنند و به مداحی و عزاداری و درخواست استجابت دعای خود در چهل و یكمین منبر می پردازند. فلسفه مراسم چهل و یک منبر بزرگداشت حضرت زینب (س) است كه پس از واقعه عاشورادر مسير كوفه تاشام بربالاي منبر با افشاگریهای خود در کوفه وشام یزید و یزیدیان را رسواو اتفاقات روز عاشورا را بازگو می کند. در اين سنت زنان از ابتدا تا انتهاي برپايي آيين با نيت هاي دروني خود مهر سكوت بر لب مي زنند و تنها با زمزمه و ذكر كلمه الله يا فرستادن صلوات بر محمد(ص) و خاندان پاكش مسير حركت خود را ادامه مي دهند.
منبع : خبرگزاری آریا
