ساخت و ساز در میدان سپاه و کنار عمارت کلاه‌فرنگی بنای متعلق به دوران قاجار در حالی کش و قوس‌های مسئولان تصمیم‌گیر و اجرایی را تحت‌عنوان عدم انطباق طرح‌های جامع و تفصیلی به تصویر کشید که گفته می‌شود دستورالعمل واحدی برای حفاظت از ابنیه تاریخی در کشور به کار گرفته نمی‌شود.
به گزارش روابط عمومی شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران ، به نقل از پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، تقریبا یک‌ماه از آخرین اظهارنظرهای مسئولان شهری، شورای اسلامی شهر، دیوان عدالت اداری، وزیر راه و شهرسازی، معماران و علاقمندان به ابنیه تاریخی راجع به پروژه ساخت و ساز در میدان سپاه گذشته است. به گفته مسئولان ارشد شهری و تصمیم‌گیران حوزه شهرسازی بخش عمده‌ای از مشکلات پیش آمده در این پروژه و پروژه‌های مشابه، به دلیل عدم انطباق طرح‌های جامع و تفصیلی است. شورای عالی شهرسازی و معماری به عنوان مرجع تطابق طرح‌های جامع و تفصیلی در گزارش‌هایی نسبت به این ساخت و سازها به صورت کتبی اظهارنظر کرد و نامه‌هایی را نیز به روسای استانداری، شهرداری و شورای اسلامی شهر تهران ارسال کرد؛ نامه‌هایی که به صورت مصوبه در روزنامه‌های رسمی و در دو تاریخ جداگانه اول اردیبهشت ماه و هشتم تیرماه سال جاری منتشر شد. در آنها موکدا از سه ارگان نامبرده شده درخواست شد تا نسبت به ساخت و سازهای میدان سپاه که در کنار عمارت تاریخی کلاه فرنگی این محله قرار دارد اقدامات لازم را انجام دهند. به موازات اقدامات شورایعالی معماری و شهرسازی روسای کمیسیون‌های معماری و شهرسازی و محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران و برخی از اعضای آن نیز به اظهار نظر پرداختند.
پیروز حناچی دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی و معاون وزیر راه و شهرسازی درباره ساخت و سازهای میدان سپاه و انتقادهایی که نسبت به عدم انطباق طرح‌های جامع با تفصیلی وجود دارد به خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی گفت: در طرح جامع تهران مصوب سال ۱۳۸۶ شهرداری تهران مكلف شد تا هرچه سريع‌تر ضوابط بلندمرتبه‌سازی را به تصويب شورایعالی معماری و شهرسازی برساند كه اين اتفاق رخ نداد و شهرداری مسير كميسيون ماده ۵ را طی كرد. طبيعتا اعضای كميسيون ماده ۵ وقت بايد جلوی بلندمرتبه‌سازی‌ها را می‌گرفتند و شهرداری را هدايت می‌كردند که در اين كار كوتاهی شد.
دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی افزود: پروژه تفصیلی شهر تهران منطبق با طرح جامع نبود. قرار بر این بود تا سال جدید تمامی ساخت و سازها بر اساس طرح جامع باشد که عملا اینکار در برخی از پروژه‌ها صورت نگرفت. ايراداتی كه شورای عالی معماری و شهرسازی نسبت به عملكرد شهرداری در بلندمرتبه‌سازی‌ها دارد هنوز به قوت خود باقی است. برای انجام اينكار نيز دو نامه پيگيری ارسال كرده و منتظر حصول نتيجه هستيم.
در همین رابطه محمد سالاری رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تهران در یکصدوهفتادمین جلسه علنی شورای شهر راجع به ساخت و سازهای میدان سپاه با انتقاد از سکوت اعضای شورا گفت: از شورا انتظار می‌رفت تا قبل از اظهارنظر مقامات قضایی، کمیسیون اصل ۹۰ مجلس و نهادهای دیگر به مسئله ساخت و ساز میدان سپاه ورود کند، شورای شهر نباید در اینگونه موارد انفعالی برخورد کند و باید در پی ارایه راه‌حل برآید.
وی ساخت و ساز در این منطقه را به این دلیل که در پهنه فضای سبز و در مجاورت بافت تاریخی-فرهنگی بود و نیاز به مجوز میراث‌فرهنگی و کمیسیون ماده ۵ داشت نیازمند بررسی‌های بیشتر عنوان کرد و افزود: اقدامات و خدمات سپاه پاسداران ارزنده است و نباید با این موضوعات ذهنیت بی قانونی سپاه در ذهن مردم تداعی شود. ضرورت دارد تا کمیته‌هایی تشکیل شده و به صورت تخصصی به این موضوع بپردازند.
حقانی رئیس کمیته محیط‌زیست و خدمات‌شهری نیز به حضور بانک‌ها در اغلب بلندمرتبه‌سازی‌های تجاری انتقاداتی وارد کرد.
عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی نیز در این‌باره اظهار نظر کرد و گفت: طبق نظر کارشناسی شورایعالی معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی، ساختمان‌ها باید بر اساس ضوابط این شورا ساخته شوند و منطبق با طرح‌های مصوب باشند. متاسفانه در این پروژه آنچه تا به حال ارجاع شده، عدم رعایت ضوابط بر اساس طرح جامع مصوب در شورایعالی بوده که تخلفات در مراجع قضایی در حال پیگیری است.
توسعه شهر با کمترین آسیب به بافت تاریخی انجام گیرد
پرویز طلایی معمار ملی و عضو موسسه فرهنگی ایکوموس نیز کارشناس دیگری است که در ابن باره به اظهار نظر پرداخت و در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی در بیان اهمیت عمارت کلاه‌فرنگی در میدان سپاه و سایر ابنیه تاریخی در تهران و ضرورت حفظ و نگهداری آنها برای حفظ هویت شهرها گفت: آنچه بسیار حائز اهمیت است پیشگیری از وقوع حوادث یا رخدادهای ناگوار شهری از جمله تخریب یا ساخت و سازهای غیرمجازی است که در کنار ابنیه تاریخی بنا می‌شوند.
عضو موسسه فرهنگی ایکوموس با اشاره به اینکه بناهای دوره قاجاریه از زمان رضاخان میرپنج مورد نامهری قرار گرفت افزود: ابنیه تاریخی متعددی در تهران وجود دارند که قابلیت تبدیل شدن به مکان‌های فرهنگی و گردشگری را دارند و یکی از آنها نیز عمارت کلاه فرنگی است که در میدان پرازدحام سپاه واقع شده و احیا و نگهداری آن یک ضرورت به شمار می‌آید. همچنین از بُعد سیما و منظر شهری وجود چنین فضاهایی در سطح شهر با حفظ معماری و بافت پیرامونی آنها می‌تواند به حفظ هویت فرهنگی شهرها ختم شود.
طلایی با اشاره به تبدیل زندان قصر به موزه قصر و استفاده فرهنگی از این بنا در مرکز شهر تهران، عمارت کلاه فرنگی را نیز واجد این ویژگی دانست و گفت: ابنیه تاریخی می‌توانند به بخشی از زندگی مردم تبدیل شوند تا رفت و آمدهای فرهنگی مردم در مناطقی که این بناهای ارزشمند در آنها واقع شده‌اند رونق بگیرد.
وی در بیان مشکلات ساخت و سازهای بی‌رویه در کنار ابنیه تاریخی و فرسودگی زودرس آنها به خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی گفت: حفظ و نگهداری بناهای تاریخی به عنوان بخشی از هویت شهر ضروری است در عین‌حال ضرورت دارد تا شهرها بر اساس تصمیمات کلانی که گرفته می‌شوند توسعه یابند و توسعه نیز باید با کمترین آسیب به بافت تاریخی انجام شود.
عضو انجمن مفاخر معماری ایران با تاکید بر راهکارهای فراوانی که در جهت حفظ ابنیه تاریخی در شهرها وجود دارد به ساخت سد در آذربایجان که به خاطر کلیسا متوقف نشد و در عین حال کلیسا نیز با تدابیری حفظ شد، اشاره کرد: راهکارهای فراوانی برای حفظ ابنیه تاریخی وجود دارد و شاید بزرگترین مشکل در راه حفظ ابنیه تاریخی جهل است.
طلایی در پایان گفت: ساخت ساختمان‌های بلند همانند حفاظت از ابنیه تاریخی و مرمت آنها باید به اهل واقعی آنها سپرده شود.
