در همین راستا معاون وزیر راه و شهرسازی از ادامه روند تدوین و تصویب بسته‌های تشویقی در حوزه نوسازی مسکن در بافت‌های فرسوده خبر داد و گفت: نسبت به میانگین 2 دولت گذشته در صدور پروانه‌های ساختمانی بافت‌های فرسوده، دست‌کم ۵۰ درصد رشد داشته‌ایم.
محمد آیینی با اشاره به اینکه راهبرد عملیاتی شرکت در بازآفرینی، شتاب‌بخشی به امر نوسازی واحدهای فرسوده و ناپایدار مسکونی است، تصریح کرد: هدف این است که از ظرفیت ساکنان این بافت‌ها برای نوسازی استفاده کنیم؛ برای این منظور با همکاری استانداری‌ها و شهرداری‌ها بسته‌های تشویقی مختلفی تدوین و اجرایی شده است و خوشبختانه بر اساس آمار این بسته‌های تشویقی تاثیرگذار بوده است.
افزایش صدور پروانه ساختمانی یکی از اقدامات دولت سیزدهم به شمار می‌رود که اهتمام این دولت را به احیای بافت‌های فرسوده نشان می‌دهد. این در حالی است که دولت‌های یازدهم و دوازدهم با بی‌توجهی به ساخت مسکن و عرضه آن به متقاضیان، اقدام چندان مثبتی برای احیای بافت‌های فرسوده انجام ندادند.
معاون وزیر راه‌وشهرسازی اضافه‌کرد: محلات دارای بافت فرسوده در کمیسیون ماده 5 به تصویب رسیده است و شهروندان می‌توانند به سامانه تسهیلات بازآفرینی شهری به آدرس facility.udrc.ir مراجعه کنند و با وارد کردن کد پستی خود مطلع شوند که آیا منزل آنان در محدوده مصوب بازآفرینی شهری قرار دارد یا خیر؟
دبیر ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار با اشاره به اینکه ۱۶۷ هزار هکتار بافت ناکارآمد شهری در کشور وجود دارد، عنوان‌کرد: راهبرد نوسازی بافت‌های فرسوده با توجه به نوع بافت متفاوت است. برای مثال در بافت فرسوده تاریخی معتقد به مقاوم‌سازی و مرمت هستیم. در این دولت برای نخستین بار سرفصلی در شورای پول و اعتبار برای پرداخت تسهیلات بانکی به منظور مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی در بافت‌های فرسوده تاریخی تعریف شده است.
آموزش ۲ هزار نفر از ساکنان محلات فرسوده در همکاری با سازمان فنی و حرفه‌ای کشور
افزایش همکاری صاحبان و ساکنان محلات فرسوده با سازمان فنی و حرفه‌ای کشور و آموزش آنها، از دیگر اقدامات وزارت راه‌وشهرسازی در حوزه بافت‌های فرسوده بوده است.
معاون وزیر راه و شهرسازی در این باره بیان کرد: در دهه فجر سال گذشته ۱۰ هزار واحد مسکونی در بافت‌های فرسوده به بهره‌برداری رسید، خرداد سال جاری همزمان با سالروز فتح خرمشهر نیز ۵ هزار واحد توسط وزیر راه و شهرسازی و به مناسبت آغاز هفته دولت ۲۰ هزار واحد مسکونی در بافت‌های فرسوده توسط رئیس‌جمهور به بهره‌برداری رسید.
آیینی با اشاره به اینکه همچنان به دنبال تدوین و تصویب بسته‌های تشویقی جدید جهت شتاب‌بخشی به جریان نوسازی بافت‌های فرسوده هستیم، اظهارکرد: علاوه بر تشویق‌ها در حوزه مجوزها و تسهیلات، بسته تشویقی دیگری هم ابلاغ شده است که بر اساس آن ساکنان بافت‌های فرسوده می‌توانند واحد مسکونی خود را با یک واحد نوساز دیگر یا یک قطعه زمین با ۴۰ درصد تخفیف تعویض کنند.
وی افزود: شرکت بازآفرینی شهری ایران همچنین در بهسازی و آسفالت معابر با شهرداری‌های سراسر کشور همکاری دارد و طی سال گذشته بیش از ۲ هزارکیلومتر طول، قیر رایگان جهت بهسازی و آسفالت معابر در اختیار شهرداری‌ها قرار گرفت. هدف این است تا پایان دولت سیزدهم هیچ معبر خاکی در محلات هدف وجود نداشته باشد.
بر پایه این گزارش، توانمندسازی ساکنان محلات از دیگر فعالیت‌های این شرکت است و در 2 سال گذشته با همکاری سازمان فنی و حرفه‌ای بیش از ۲ هزار نفر از ساکنان این محلات آموزش دیدند.
همچنین مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران با بیان اینکه تعداد واحدهای در دست نوسازی بافت‌های فرسوده به ۱۴۷ هزار و ۹۰۰ واحد رسیده، گفت: همزمان با هفته دولت با حضور رئیس‌جمهور و وزیر راه و شهرسازی بیش از یکصد هزار واحد نهضت ملی مسکن در کشور به بهره‌برداری رسید که ۱۹ هزار و ۱۸۹ واحد مربوط به مسکن نوسازی شده و احداثی در بافت فرسوده شهری بود.
محمد آیینی افزود: در هفته دولت واحدهای نوسازی شده در بافت‌های فرسوده شهرهای تهران، مشهد، شیراز، بندر عباس و بوشهر با حضور استانداران در قالب برنامه کشوری افتتاح و یکصد هزار واحد نیز با حضور رئیس‌جمهور بهره‌برداری شد.
معاون وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: اکنون ساخت مسکن در بافت فرسوده به ۱۴۶ هزار و ۷۰۰ واحد رسیده که این تعداد شامل ۴۰ هزار و ۵۲۲ پروژه در ۳۷۳ شهر است.
همچنین معاون وزیر راه و شهرسازی ضمن تشکر از استانداران همه استان‌ها و شهرداران ۳۷۳ شهر که در نوسازی بافت فرسوده همراهی می‌کنند، گفت: بیش از ۷۰ درصد پروانه‌ها در بافت فرسوده به واحدهای یک تا 3 طبقه تعلق گرفته و این حاکی است که در بافت فرسوده، نگاه‌ها به سمت تراکم کم است.
صاحبان خانه‌های فرسوده، ملک یا زمین جایگزین می‌گیرند
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به فراوانی تعداد واحدهای لرزان و ناایمن در بافت فرسوده شهرها گفت: صاحبان خانه‌های فرسوده در بافت‌های فرسوده، ملک یا زمین جایگزین می‌گیرند.
محمد آیینی با تشریح سیاست‌های احیای بافت فرسوده شهری افزود: فراوانی تعداد واحدهای لرزان و ناایمن در بافت فرسوده شهرها و ضرورت کمک به احیا و مقاوم‌سازی این واحدها، دولت را مجاب کرده تا راهبرد اصلی خود را در نهضت ملی مسکن معطوف به نوسازی بافت فرسوده و ایجاد واحدهای پایدار کند.
به گفته مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری، یک‌چهارم سطح شهرهای ایران معادل ۱۶۲ هزار هکتار از سکونتگاه‌های جمعیتی را بافت‌های قابل احیا شامل سکونتگاه‌های غیررسمی و حاشیه‌ای، بافت فرسوده میانی و بافت فرسوده تاریخی تشکیل می‌دهد که دست‌کم یک‌سوم جمعیت کشور در همین محدوده سکونت دارد.
وی گفت: بر اساس جدیدترین ارزیابی‌ها، بیش از ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار واحد مسکونی در همین محدوده‌های شهری قرار دارد که نزدیک به ۲ میلیون و ۶۵۰ هزار واحد آنها فرسوده و ناپایدار است.
آیینی با اشاره به اینکه در ۱۵ سال گذشته فقط ۲۱۰ هزار واحد از این ساختمان‌ها تخریب و نوسازی شده و به جای آن ۶۷۰ هزار واحد احداث شده است، ادامه داد: نوسازی این واحدها فرآیند بسیار پیچیده‌ای است، زیرا مردم در این خانه‌ها و واحدهای اطراف سکونت دارند و مالکیت این املاک هم متعلق به مردم است و با دولت یا شهرداری‌ها نیست.
وی گفت: ما حداکثر قادریم برنامه نوسازی این املاک را تسهیل و مردم را نسبت به انجام آن تشویق کنیم. از جمله فضاهای عمومی مورد نیاز مردم و خدمات زیربنایی اعم از بهبود شبکه‌های آب، برق، گاز، مخابرات، مسیرهای دسترسی و خدمات عمومی نظیر امکانات آموزشی، فرهنگی، بهداشتی، درمانی و انتظامی را فراهم کنیم؛ از این رو دولت به کمک شهرداری‌ها به شیوه‌های مختلف مترصد حمایت از مردم برای نوسازی واحدهای مسکونی خود در بافت فرسوده شهری است.
این مقام مسؤول اظهار داشت: با این حال، بسیاری از ساکنان محدوده بافت فرسوده شهرها، استطاعت و توانایی لازم را برای تخریب و نوسازی واحد مسکونی خود ندارند و انبوه‌سازان مسکن هم به دلیل نبود توجیه اقتصادی، برای مشارکت در برنامه نوسازی بافت فرسوده رغبت نمی‌کنند.
وی افزود: دولت با هدف ترغیب سرمایه‌گذاران به حضور در طرح‌های مسکن‌سازی و احیای بافت فرسوده، ۵۰ درصد از هزینه صدور مجوز ساخت این محدوده را بخشیده و شهرداری‌ها هم مکلف شده‌اند مجوز ساخت مسکن را در این محدوده سریع‌تر از سایر مناطق صادر کنند.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران گفت: علاوه بر این، سازندگان مسکن در این محدوده تسهیلات بانکی نهضت ملی مسکن دریافت می‌کنند و حتی به آنان یک خط اعتباری ویژه ارزان‌قیمت داده می‌شود و علاوه بر این به افرادی که منازل آنان در دوره ساخت تخریب می‌شود، ودیعه اسکان موقت با نرخ قرض‌الحسنه پرداخت خواهد شد.
وی بیان داشت: اگر واحدهای مسکونی مستقر در بافت فرسوده با املاک مجاور خود تجمیع شوند، برای نوسازی تا یک طبقه تراکم تشویقی اضافه می‌گیرند اما اگر به صورت بلوکی با یکدیگر تجمیع شوند، می‌توانند تا ۲ طبقه تراکم تشویقی اضافه بگیرند.
آیینی همچنین با اشاره به مفاد بسته تشویقی شهرسازانه که اواخر پارسال در شورای عالی مسکن مصوب شد، گفت: در این بسته ۱۹ پیشنهاد تسهیل‌کننده و تشویقی برای حمایت از احیای بافت فرسوده گنجانده شده است. به عنوان نمونه تحت شرایطی، سازندگان مسکن در بافت فرسوده شهرها می‌توانند تا ۲ طبقه تراکم اضافه تشویقی بگیرند یا تحت شرایطی دیگر می‌توانند کاربری طبقه همکف را تجاری - اداری کنند.
وی گفت: مسکن‌سازان در این محدوده می‌توانند پارکینگ کمتری بسازند و از طریق شیوه‌های دیگر تراکم پارکینگ را تأمین کنند. علاوه بر این در واحدهای تازه‌ساز تراس و بالکن جزو تراکم ساختمانی محاسبه نمی‌شود و به متقاضیان در پارکینگ اضافه داده می‌شود.
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به افزایش تسهیلات ساخت مسکن در بافت‌های فرسوده تاریخی گفت: تسهیلات ودیعه اسکان موقت در این محدوده به ۱۲۰ میلیون تومان در کلانشهرها و ۹۰ میلیون تومان در سایر شهرها افزایش یافته است. همچنین برای نخستین بار سرفصل اعتباری ویژه‌ای برای مقاوم‌سازی و نوسازی بافت‌های فرسوده تاریخی تعریف شده که معادل ۸۰ درصد وام ساخت است.
وی با بیان اینکه به موازات ارائه این مشوق‌ها بنا داریم در ۲ سال آینده همه معابر خاکی محلات فرسوده هدف را آسفالت کنیم، اضافه‌کرد: این مشوق‌ها ظرف همین مدت کوتاه تاثیر خود را گذاشته و موجب رونق ساخت مسکن در بافت فرسوده شده است.
به گفته آیینی، در حالی که میانگین سالانه ساخت مسکن در بافت فرسوده در ۱۰ سال گذشته حدود ۴۰ هزار واحد است، اکنون به ساخت بیش از ۶۰ هزار واحد در این محدوده رسیده‌ایم.
وی گفت: پارسال ۶۵ هزار واحد مسکونی در بافت فرسوده شهرها ساخته شد و امسال هم تا اول شهریور حدود ۲۲ هزار واحد پروانه ساختمانی در این محدوده صادر شده است. البته ما امسال انتظار بیشتری داشتیم اما افزایش ۱۰ برابری بیمه پروانه ساختمانی، بسیاری از متقاضیان را منتظر نگه داشته و سرعت احیای بافت را کاهش داده است.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران بیان داشت: اصلاحیه این قانون در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده و به شورای نگهبان ارسال شده که در این اصلاحیه رقم درنظر گرفته شده برای بیمه پروانه‌های ساختمانی متعادل‌تر است.
وی افزود: مقرر شده سالانه ۱۵۰ هزار واحد مسکونی مقاوم در همین محدوده ساخته شود و در مدت یک سال و نیم اخیر از مجموع اهداف در نظر گرفته شده برای ساخت مسکن در بافت فرسوده شهرها، تاکنون ۱۴۶ هزار و ۷۰۰ واحد پروانه ساخت گرفته و دست‌کم ۵۰ هزار واحد از آنها به بهره‌برداری رسیده است.
آیینی گفت: ارزیابی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۷۰ درصد پروانه‌ها در بافت فرسوده به واحدهای یک تا سه طبقه تعلق گرفته و این، یعنی در بافت فرسوده تقاضای مردم به سمت تراکم کم است.
وی نداشتن سند را مهم‌ترین معضل ساکنان سکونتگاه‌های غیررسمی برشمرد وگفت: بر اساس بند م تبصره ۱۱ بودجه سال ۱۴۰۲، به وزارت راه و شهرسازی اجازه داده شده اراضی در مالکیت خود را با اولویت سکونتگاه‌های غیررسمی که قبل از سال ۱۳۹۴ به تصرف اشخاص درآمده و بر اساس طرح‌های مصوب شهری در آنها ساخت و ساز انجام شده و در حال بهره‌برداری است، به مالکان اعیانی واگذار کند.
وی افزود: همچنین علاوه بر مشوق‌های سه‌گانه اداری - مالی و شهرسازی فوق، بسته تشویقی چهارمی به تصویب رسیده که در حال عملیاتی کردن آن هستیم و در قالب آن به مالکان واحدهای فرسوده زمین یا آپارتمان نوساز معوض می‌دهیم. یعنی در شهرهایی که واحدهای مسکونی نوساز خالی وجود دارد یا در شهرهایی که در مجاورت آنها زمین قابل ساخت داریم، به مالکان واحدهای مستقر در بافت فرسوده آپارتمان یا زمین با تخفیف ویژه می‌دهیم.
معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: صاحبان واحدهای فرسوده می‌توانند واحد خود را با واحد نوساز یا زمین جابه‌جا کنند. در این طرح واحدهای فرسوده و واحدهای نوساز از سوی کارشناسان رسمی کشف قیمت می‌شود و املاک معوض با ۴۰ درصد تخفیف به متقاضیان واگذار خواهد شد.
عملکرد دولت سیزدهم در بازآفرینی شهری
سال گذشته رکورد نوسازی بافت‌های فرسوده پس از ۹ سال شکسته شد و به ۶۵ هزار واحد رسید؛ در 4 ماه ابتدای امسال نیز این عدد ۴۰ درصد نسبت به پارسال رشد داشت. کارهای خوبی طی 2 سال اخیر در بافت‌های فرسوده انجام شده که از جمله آن می‌توان به رسیدن به عدد ۱۴۶ هزار پروانه نوسازی، اجرای ۱۲۴۵ پروژه، آسفالت ۲۱۰۰ کیلومتر از معابر خاکی و ایجاد ردیف بودجه برای مرمت خانه‌های تاریخی اشاره کرد.
در همین راستا معاون وزیر راه‌وشهرسازی می‌گوید که می‌خواهیم زندگی را در بافت‌های تاریخی به جریان درآوریم. محمد آیینی افزود: در حال حاضر ۱۶۷ هزار هکتار بافت ناکارآمد در کشور وجود دارد که حدود ۲۰ میلیون نفر جمعیت را در خود جای داده است. واحدهای ناپایدار نیز ۴۸ درصد از کل تعداد واحدهای واقع در بافت‌های فرسوده را تشکیل می‌دهد که در برنامه هفتم قصد داریم این عدد را به ۴۰ درصد برسانیم. تحقق این موضوع می‌تواند نگرانی از حوادث ساختمانی و بلایای طبیعی را تا حدودی کاهش دهد. علاوه بر آن از طریق نوسازی و بهسازی، سالانه ۱۰۰ هزار واحد مسکونی در بافت‌های فرسوده تولید خواهد شد که به عرضه مسکن در کشور کمک می‌کند.
وی ادامه داد: اقدامات گذشته که ناظر بر این بود دولت و شهرداری مداخله مستقیم داشته باشند نتیجه‌ای در بر نداشته است، بلکه آنچه باعث ایجاد تحول می‌شود پای کار آمدن خود مردم است. در بحث نوسازی نیازمند ایجاد یک هم‌افزایی و همدلی هستیم. کسانی که در خانه‌های لرزان و فرسوده ساکن هستند، مالکان، سازندگان، سرمایه‌گذاران، شهرداری‌ها، نظام مهندسی، دولت، بانک‌ها و مجموعه‌ای از عوامل که پای کار بیایند، می‌توان تحولی جدی در راستای نوسازی بافت‌های فرسوده ایجاد کرد.
آیینی درباره اقدامات دولت قبل در حوزه احیای بافت‌های فرسوده اظهار کرد: طبق آمار در 8 سال فعالیت دولت قبل متوسط نوسازی به ۴۰ هزار واحد رسیده بود. ما برای آنکه جهشی در این بخش ایجاد کنیم، تصمیم گرفتیم جذابیت سرمایه‌گذاری در بافت‌های فرسوده را افزایش دهیم و بر این اساس سال گذشته بسته‌های تشویقی را ابلاغ کردیم.
وی ادامه داد: خوشبختانه پس از ارائه بسته ۱۹بندی تشویقی، در سال اول توانستیم نتیجه خوبی بگیریم و آمار نوسازی رشد قابل توجهی داشته است؛ عددی که طی 8 سال دولت قبل به طور متوسط سالانه ۴۰ هزار واحد بود، سال ۱۴۰۰ به ۶۱ هزار واحد و سال ۱۴۰۱ به ۶۵ هزار واحد رسید.
وضعیت احیای بافت‌های فرسوده در دولت سیزدهم
با روی کار آمدن دولت سیزدهم در سال ۱۴۰۰ نوسازی مسکن به ۶۱ هزار واحد و سال ۱۴۰۱ به ۶۵ هزار واحد رسید که رشد ۶۲ درصدی در مقایسه با میانگین دولت‌های قبل را نشان می‌دهد. این آمار از تعداد پروانه‌های صادره استخراج شده است. در 4 ماه ابتدای امسال بیش از ۲۰ هزار پروانه در بافت‌های فرسوده صادر شده که از رشد ۴۰ درصدی در مقایسه با 4 ماه ابتدای سال گذشته حکایت دارد. یکی از دلایل این رشد به ارائه بسته تشویقی ۱۹بندی شهرسازانه مربوط می‌شود.
گفتنی است همزمان با هفته دولت ۱۰۱ هزار و ۲۷۸ واحد مسکونی در استان‌های مختلف کشور به بهره‌برداری رسید. این افتتاح‌ها که در قالب طرح نهضت ملی مسکن انجام شده شامل نوسازی بافت‌های فرسوده، خودمالکی، مسکن روستایی، مسکن حمایتی دولت و واحدهای باقی‌مانده مسکن مهر است. از ۱۰۱ هزار واحد مذکور ۱۹ هزار و ۱۸۹ واحد در بافت‌های فرسوده با محوریت شرکت بازآفرینی شهری ایران و مشارکت مردم، نوسازی و احداث شده است. این تعداد واحد در قالب ۵۱۷۳ پروژه به سرانجام رسید.
