همایش هشت دهه علوم اجتماعی در دانشگاه تهران وزیر راه و شهرسازی با اشاره به بی‌انضباطی گسترده جامعه ایران در دهه گذشته گفت: ملت ایران می‌توانند از پوپولیسم مطلق فعلی عبور کند.
به گزارش روابط عمومی شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران به نقل پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، دکتر عباس آخوندی در همایش «هشت دهه علوم اجتماعی در دانشگاه تهران» در تالار ابن خلدون دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد به نقش برجسته دانشگاه تهران در تاریخ معاصر کشور و سپس دو مسئله هویت ملی و جایگاه شهروندی در ایران پرداخت و گفت: دانشگاه تهران و دانش آموختگان آن، چه در حوزه علوم اجتماعی و سیاسی و چه حوزه فنی و مهندسی خدمات شایانی به کشور ارائه دادند؛ این دانشگاه کشور را از پرتگاه‌های بزرگی بر حذر داشته ولی ما قدر آن را نمی‌دانیم.
وی با بیان اینکه کشور دارای نقاط تاریک و روشن زیادی در تاریخ بوده است ادامه داد: ایران توانسته بر خلاف بسیاری از تمدن‌های اطراف ما مانند تمدن مصر که از بین رفتند از اضمحلال رهایی یابد و همچنان تمدن ایرانی برجا مانده است.
دکتر آخوندی با اشاره به اغتشاشات کشورهای همسایه در خاورمیانه تاکید کرد: هر کشور دیگری بود آن نیز به این اغتشاشات مبتلا می‌شد اگرچه تلاطم‌های درونی ایران بسیار است اما به طور کلی علی رغم این تلاطم‌ها، کشور ما به مشکلات همسایگان مبتلا نشده که از نقاط روشن جامعه ما است.
وی بخشی از این نقاط روشن را نتیجه تلاش‌های نهاد مدرن و علمی دانشگاه تهران و دانش آموختگان آن دانست و عنوان کرد: باید قدردان اساتید علوم اجتماعی باشیم و ارج آن‌ها را کم ندانیم. شما تصور کنید دانش آموختگان دانشگاه تهران که در دوران انقلاب از برجستگان علمی ایران بودند اگر در جریان انقلاب حاضر نبودند چه اتفاقی رخ می‌داد.
دکتر آخوندی با اشاره به سخنان دکتر نیلی احمدآبادی سرپرست دانشگاه تهران که گفت «وظیفه دانشگاه این است که هشدارهایی نسبت به رخداد‌ها و روندهای آینده بدهد» افزود: اساتید دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در دهه ۵۰ در زمینه «کالایی شدن انسان» در ایران، هشدار دادند. اساتید این دانشکده خدمات بزرگی در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ در خصوص موشکافی جامعه ایران ارائه کردند. اگر دانش آموختگان دانشگاه تهران نبودند معلوم نیست چه اتفاقی در دوران انقلاب رخ می‌داد و ما شاهد این جابه‌جایی آرام قدرت نبودیم.
وی گفت: وقتی خاطرات رجال علمی دهه‌های ۵۰ و اوایل ۶۰ را می‌خوانیم می‌بینیم که این اساتید چه دلسوزانه نگران جان مردم بودند و تلاش کردند تا جابه‌جایی قدرت با کمترین خونریزی و تنش انجام شود و من به سهم خود قدردان استادان دانشگاه تهران و به طور خاص دانشکده علوم اجتماعی هستم که گره‌های بسیار بزرگی را از کشور گشودند.
وزیر راه و شهرسازی در بخش دیگری از سخنان خود به بحران هویت در جامعه ایران اشاره و خاطرنشان کرد: همچنان اصلی‌ترین مسئله ما هویت است. شاید این مسئله هیچ وقت حل نشود و اساسا پویایی زندگی ممکن است در پی پاسخ به «من که هستم» باشد و انسان از ابتدا به دنبال پاسخ سوالی است که در سرشت انسانی است. اما باید تعادل هویتی در جامعه در حدی باشد که موجب بحران نشود.
دکتر آخوندی سپس با مثال زدن پدیده القاعده در جامعه جهانی ادامه داد: بسیاری از مکاتب رئالیستی پدیده القاعده را تفسیر به قدرت می‌کنند اما من از ابتدا جزء معدود کسانی بودم که آن را در بافت بحران هویت مسلمانانی که در جهان بسیار بسته عربستان و شبه جزیره بودند و به ناگاه با جهان مدرن و ثروتی عظیم مواجه شدند، تفسیر می‌کنم که برای جستجوی هویت خود دست به اسلحه بردند.
وی با تاکید بر اهمیت بحران هویت که همچنان در ایران ادامه دارد اظهار کرد: اصلی‌ترین سوال این است که با جهان مدرن چگونه مواجه شویم و بازخوانی اسلام و ایران در جهان مدرن چگونه صورت می‌گیرد؟ شاید در نگاه اول مسئله‌ای انتزاعی به نظر برسد اما من در وزارت راه و شهرسازی هر روز آن را حس می‌کنم.
عضو کابینه دولت تدبیر و امید ادامه داد: به عنوان مثال توسعه جمعیت شهری ایران را در نظر بگیریم. در اوایل انقلاب جمعیت کشور ۳۰ تا ۳۵ میلیون نفر بود که جمعیت شهری را حداکثر ۱۵ میلیون نفر تشکیل می‌دادند اما امروز جمعیت شهری ایران ۵۵ میلیون نفر است. به خوبی درک می‌شود که این درصد افزایش جمعیت شهری چه مشکلاتی ایجاد می‌کند. وقتی به سکونتگاه‌ها می‌روید بحران هویت موج می‌زند. ما تصور می‌کنیم وزارت راه و شهرسازی باید جاده، فرودگاه و راه آهن بسازد اما وقتی وارد سکونتگاه‌ها می‌شویم شدت بحران هویت را بیشتر درک می‌کنیم.
وی گفت : چرا هیچکس نمی‌گوید اهل پرند، پردیس و گلبهار است. همچنان بسیاری از مردم خود را مشهدی، شیرازی و اصفهانی می‌دانند. این عدم تعلق از بحران هویت نشات گرفته است. بنابراین به دانش استادان علوم اجتماعی برای اداره شهرها نیاز داریم. روند سریع رشد شهرنشینی ما را به شدت گرفتار کرده است. هیچ دولت‌مردی هم امکان کنترل آن را ندارد و تنها باید با آن بسازیم و راه حلی بیابیم.
دکتر آخوندی با یادآوری نقش خود در ابتدای دهه ۶۰ به عنوان معاون سیاسی وزیر کشور افزود: از جمله جرایم آن زمان داشتن ویدیو بود و هر که ویدیو داشت او را به زندان می‌بردند. شما اگر روند ابزاری مدرنیته در جامعه را از ویدیو تا اینترنت و شبکه‌های اجتماعی موبایلی بررسی کنید می‌بینید چه اتفاقاتی در جامعه رخ داده است. چندین لایه هویتی در شبکه‌های جدید وجود دارد بنابراین حرف زدن از شهروند ایرانی و هویت ایرانی در این شبکه‌ها چه جایگاهی دارد؟ نمی‌توان بی‌تفاوت از کنار این سوالات گذشت.
وزیر راه و شهرسازی به موضوع شهروندی در کشور اشاره کرد و گفت: مسائلی مانند کنشگر بودن شهروند و ذی‌حق بودن وی را بسیاری بیان کرده‌اند اما همین که بخواهید این صحبت‌ها را در چارچوب عمل بیاورید می‌بینید که با چه روند پیچیده‌ای مواجه خواهید شد.
وی حق دسترسی آزاد به اطلاعات را نخستین حق شهروندی نامید و افزود: اما اینکه اطلاعات چیست؟، دسترسی آزاد به اطلاعات چگونه و به چه معنا است مفاهیم پیچیده‌ای هستند. یک بار این بحث را در جمع مدیران راهداری‌های سراسر کشور مطرح کردم که آنان گفتند دسترسی آزاد به اطلاعات در موضوع مدیریت راه‌ها به چه معناست؟ پاسخ دادم یعنی اینکه اگر دوربین در جاده‌هاست و اطلاعاتی از آن تولید می‌شود این اطلاعات فقط متعلق به شما نیست بلکه به همه مردم ایران تعلق دارد و همه باید از طریق آنلاین محصولات دوربین‌ها را ببینند که خود به معنی دسترسی آزاد به اطلاعات است. برای جمع مهندسانی که با آسفالت، قیر در ارتباط هستند اینکه همه اطلاعات دوربین‌ها در اختیار مردم باشد معنا و مفهوم دیگری دارد.
دکتر آخوندی با اشاره به شهر بدقواره تهران که نه هویتی برای آن مانده و نه شهروندان از جهت نور، هوا، صدا، زمین و آب آسایش دارند تاکید کرد: بسیاری این موضوع را به قوانین معماری، ساخت و ساز یا پلیس ساختمان محدود می‌کنند ولی اگر همین دسترسی آزاد به اطلاعات در کشور جاری بود شاهد این حجم از شهرفروشی نبودیم. وقتی حقوق شهروندان خرید و فروش می‌شود دیگر کدام معماری اسلامی باقی می‌ماند.
وزیر راه و شهرسازی در بخش دیگری از اظهاراتش به وضعیت امروز ایران اشاره کرد و گفت: این کاروان نوگرایی که در جهان رو به حرکت است و ما نیز از آن اثرپذیر هستیم در ایران مشکلات جدیدی را رقم زده است. مشکلاتی که بیان کردم مسائلی قدیمی است که در گذشته نیز با آن‌ها مواجه بوده‌ایم اما آنچه در دهه گذشته در ایران اتفاق افتاد تشدید بی‌انضباطی، پوپولیسم مطلق، تقدس‌مآبی زاییده عوام‌گرایی و ... است و اصلا مشخص نیست ریشه این تقدس‌ها کجاست. مثلا اگر فردی بگوید چرا یارانه می‌دهیم، در حد کفرگویی است؛ همچنین دچار کمّی‌گرایی و آماردهی بی‌معنی شده‌ایم. از آنجایی که باید با یک منطق ناکارآمد به سیاست‌های کارآمدزا پاسخ بدهیم، دچار دوگانگی شده‌ایم.
وی با تاکید بر کمک فکری دانشگاه‌های علوم اجتماعی برای برون رفت از این وضعیت افزود: جوامعی که دچار پوپولیسم می‌شوند، «جان‌سخت» می‌شوند و عبور از آن‌ها بسیار پیچیده است که نیاز به راه حل سترگ دارد.
دکتر آخوندی با تاکید بر سخت و پیچیده بودن ایجاد ارزش افزوده در جامعه اعم از دانش، اقتصاد، فرهنگ و... اظهار کرد: دانشکده علوم اجتماعی باید به این بحث ورود کند و من مطمئنم ملت ایران به دلیل تاریخ غنی خود که فراز و نشیب‌ها را با کمک اهل علم هموار کرده است، این بار نیز از این پیچیدگی‌ها عبور می‌کند./
