وب سایت شرکت بازآفرینی شهری ایران - مردم باید بدانند که در طرح های بازآفرینی شهری دیده می شوند

نخستین کارگاه تعاملی بازآفرینی شهری با رویکرد مشارکت مردمی در روز یکشنبه، اول شهریور ماه 1394 و برای مدت 5 روز آغاز به کار کرد. این کارگاه تعاملی توسط شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازي شهري برگزار شده است؛ شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازي شهري به عنوان يكي از سازمان هاي فني، اجرايي و مديريتي وزارت مسكن و شهرسازي با رسالت تجديد حيات شهري و نيل به شهر پايدار و مشاركتي در سال 1376 تأسيس گرديد.

به گزارش روابط عمومی شرکت مادر تخصصی عمران وبهسازی شهری ایران به نقل از تارنمای کلید شهر ، در این کارگاه علمی و عملی که کارشناسان حوزه های مدیریت، شهرسازی، معماری و جامعه شناسی از استان های مختلف حضور داشتند، نماینده مرکز تخصصی هم اندیشی مدیریت شهری استان قزوین (کلید شهر) نیز حضور یافت تا بتوان از مباحث ارائه شده و فعالیت های کارگاهی علمی صورت گرفته در این دوره آموزش مسائل مدیریت شهری، خروجی مناسبی برای بهره گیری در طرح های بازآفرینی شهری در قزوین به دست آورد.

گزارش تفصیلی نخستین کارگاه تعاملی بازآفرینی شهری با رویکرد مشارکت مردمی؛

مردم باید بدانند که در طرح های بازآفرینی شهری دیده می شوند

در این کارگاه علمی و عملی که کارشناسان حوزه های مدیریت، شهرسازی، معماری و جامعه شناسی از استان های مختلف حضور داشتند، نماینده مرکز تخصصی هم اندیشی مدیریت شهری استان قزوین (کلید شهر) نیز حضور یافت تا بتوان از مباحث ارائه شده و فعالیت های کارگاهی علمی صورت گرفته در این دوره آموزش مسائل مدیریت شهری، خروجی مناسبی برای بهره گیری در طرح های بازآفرینی شهری در قزوین به دست آورد.

.................................................

اولین برنامه روز اول، حول محور آشنایی با رویکرد بازآفرینی شهری در سیاست های محلی با سخنرانی دکتر محمد سعید ایزدی، مدیر عامل شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران انجام شد. وی به مواردی از قبیل ارتقاء مسائل اجتماعی، فرهنگ و هویت شهری اشاره کرد که به صورت همه جانبه با سند مستند سازی در تمامی زمینه ها به تولید دانش منجر می شود.

ایزدی در ادامه به موضوع فقر پرداخت و گفت: به طور قطع، اگر اکثر شهر با فقر برخورد سازنده ای نداشته باشند، فقر برخورد ویرانگری با آنها خواهد داشت.

محور بعدی برنامه، تبیین و معرفی جایگاه کنشگران بازآفرینی شهری در چهارچوب سند ملی توسعه به همراه پرسش و پاسخ توسط دکتر مونا عرفانیان سلیم ارائه شد. وی با بیان این مطلب که برای بازآفرینی شهری نیاز به یک ادبیات مشترک و سازنده وجود دارد گفت: رویکردها و برخوردها در موضوع بازآفرینی، متفاوت است که از یک فرآیند مدیریتی آغاز و در نهایت به مردم ختم می شود، به همین دلیل نیازمند رسیدن به ادبیات مشترک هستیم.

عرفانیان سلیم افزود: اهداف یا ابزارهایی که برای تحقق سند ملی به آن نیازمند داریم شامل دولت، شهرداری و بخش خصوصی است.

در ادامه، دکتر سیمین حناچی، مدرس گروه شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، به معرفی کلیات دوره و بیان اهداف و انتظارات برگزار کنندگان آن پرداختند.

دکتر نمازی نیز در این برنامه با بیان این که باید اعتمادسازی بین مردم و دولت، صورت گیرد گفت: ادبیات مورد استفاده در این زمینه، کمک کننده خواهد بود تا مستندسازی با مشارکت مردم انجام شود. زیرا مشارکت مردم، نوعی مستندسازی محسوب می شود، بنابراین مهم است مهارت برنامه ریزی با زبان مردم صورت گیرد.

سپس دکتر حسین ملک افضلی، استاد دانشگاه تهران و عضو فرهنگستان علوم پزشکی در خصوص پژوهش مشارکتی جامعه محور مطالبی را ارائه کرد. وی ضمن بیان تجارب شخصی خود در زمینه بهداشت برای تحقق سلامت با تکیه برکمک مردم، بر ساخت مراکز بهداشت در روستاها به کمک مردم، آموزش بانوان داوطلب به عنوان رابط بهداشت در شهر ری، چک کردن واکسن کودکان و جمع آوری آمار به عنوان اقدامات خود تأکید کرد. ملک افضلی افزود: سازمان بهداشت جهانی اهدافی مانند تولید دانشی که از تحقیق به دست می آید و بر درد مردم وگروه های مختلف جهت برقراری عدالت کارساز است را دنبال می کند که برای تحقق این امر، نیازمند تحقیق مجدد و رعایت نکات مربوطه هستیم. در تحقیق مجدد(research) باید مردم را در هر کاری درگیر کنیم، زیرا بهترین موضوع را آنان به جامعه می دهند و هرگاه مردم در تحقیق شرکت کنند نسبت به آن احساس مالکیت پیدا خواهند کرد و در تعیین اولویت و منابع، کمک شایان ذکری انجام خواهند داد.

وی از واژه CBPN(community base participator research) استفاده کرد که به معنای پایگاه تحقیقاتی جمعیتی است. این عبارت بر این موضوع تأکید دارد که مردم در امور مشارکت داده شوند. بر این اساس، CBR بنا شد تا مردم در آن به عنوان Subject یا سوژه مطرح شوند.

در ادامه دکتر مینا سعیدی، معمار، شهرساز و مستند ساز نیز با پخش بخشی از مستندات ساخته یا کارگردانی شده توسط خود بر روش مستندسازی تصویری طرح های بازآفرینی شهری تأکید کرد و بر اساس چند تجربه بین المللی، انواع مستندات و ویژگی های آنها را دسته بندی نمود. وی گفت: انواع مستندات شامل داستانی، تبلیغی، آموزشی، حسی و هنری، آرشیوی و تحلیل یا شناخت عمیق موضوع می شود که تنها در بخش آخر با نگاه حرفه ای وکارشناسانه به موضوعات نگاه می شود.

محور بعدی برنامه روز اول، بیان درس های آموخته شده در فرآیند مستندسازی طرح های منتخب بازآفرینی شهری براساس الگوهای نوسازی شهر تهران توسط دکتر بهمن ادیب زاده، معمار و دانشیار دانشگاه شهید بهشتی بود که همراه با پرسش و پاسخ ارائه شد. وی با بیان این که نوسازی، یک فرآیند کالبدی نبوده بلکه استعلام جوی پایدار برای طلب خیر و بهروزی است گفت: در نگاه صرفِ کالبدی، نوسازی، فرآیند پیچیده ای است که از صفر تا 100 انجام پروژه باید از طریق مشارکت مردم انجام شود تا نتیجه حاصل آن مستندی شود که ابزار تصمیم گیری برای مسئولین باشد.

در ادامه، وی با نمایش تصاویری از فرآیند بازسازی محله نعمت آباد تهران نکاتی را که باید در هنگام انجام کار رعایت شود، مطرح کرد و گفت: نکته اول، داشتن نگاه از پایین به بالا است به این معنی که باید نوسازی خادم مردم باشد. همچنین برای این که نوسازی به مستندی ماندگار تبدیل شود باید شهروندان را تربیت کرد و آنها را آموزش داد. علاوه بر این، باید نقشه راه در اختیار داشت و ظرفیت های اجتماعی مانند ریش سفیدان و مساجد را شناسایی کرد. هرگز نباید پس از نوسازی، محله را رها کرد بلکه باید به صورت دائمی به آن سرکشی نمود.

در پایان برگزاری این دوره در روز اول، نسبت به انجام یک فعالیت گروهی مشخص شده توسط تسهیلگران دوره حول محور روند و نتیجه مستندسازی در پروژه های بازآفرینی شهری از مطالعات مستندسازی اطلاعات به تولید دانش، اقدام شد.

برنامه روز دوم کارگاه تعاملی بازآفرینی شهری با رویکرد مشارکت مردمی، با جمع بندی برنامه های روز اول و مرور برنامه ریزی با ارائه گزارش توسط دکتر حناچی آغاز شد. پس از ارائه گزارش، دکتر رکتر در موضوع تجربه های پیشاهنگی در پاکستان با ترجمه همزمان و تعامل مشارکت کنندکان از طریق پرسش و پاسخ به ارائه نکاتی در خصوص چگونگی انجام پروژه ها و تعاملات در اجرای فاضلاب های محلی مناسب با کمک ساکنین و به ویژه بانوان پرداخت که نتیجه آن، کاهش قابل توجه تعداد مرگ و میر در کودکان بود.

برگزاری پرسش و پاسخ در تجربه های بازآفرینی شهری توسط دکتر سلیم، محور بعدی برنامه روز دوم این دوره یادگیری بود. در مبانی نظری به نظریه پردازان، رویدادهای مشابه و اسناد بالادست پرداخته شد و در بخش گفتگو، صاحب نظران، مدیران شرکت و اعضای شورای علمی طبق معیارهای مختلف تقسیم بندی شده، با بیان چند مورد از تجربیات اجرا شده بر فرآیند طرح ها پرداختند.

در ادامه، مهندس الهام پژوتن، دانشجو دکتری دانشگاه بوعلی همدان و استاد دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) در خصوص جستار کیفیت در تجربه های بازآفرینی شهری به ارائه تجربیات میدانی همراه با بروشور و کتاب پرداخت. وی به بیان و دسته بندی پروژه های برگزیده تأکید داشت و در ابتدا به موضوعات کالبدی و سپس اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی پرداخته شده بود. پژوتن اذعان داشت: به تحقیقات میدانی و رودررو با ساکنین و افراد توجه داشته که دستاوردهای آن مستندسازی شده و به 2 قسمت گفتگو و تصویربرداری تقسیم گردیده است.

وی افزود: به عنوان مثال، تجربه کارگاه بازآفرینی اردکان مطرح شد که در آن، یک دوره آموزشی عکاسی برای کودکان برگزار گردید تا پس از آموزش، محله خود را به تصویر بکشند و مستندسازی را خود آنها انجام دهند. نکته مهم این بود که کودکان تمام وقایع موجود از نگاه خود را عکسبرداری کرده بودند.

پژوهن با بیان این که باید راه های مختلفی برای ارتباط با مردم و متناسب با آنان انتخاب شود گفت: برای مستند سازی، باید با خود مردم صحبت کرد و نظرات آنان را جهت داد.

وی افزود: در خصوص تصویربرداری باید نکاتی مورد توجه قرار گیرد. برای مثال، باید مستندسازی توسط کاربران و کارشناسان انجام گیرد. همچنین باید از افراد جهت تصویربرداری و قید نام آنان در تصاویر اجازه گرفته شود. علاوه بر این، باید با مصاحبه شوندگان عکس یادگاری گرفته و به آنها اجازه داده شود که هر طور که می خواهند در عکس ظاهر شوند.

پژوتن با بیان این که در حوزه گفتگو نیز باید نکاتی را مدنظر قرار داد گفت: باید مستند سازی با گفتگو آغاز شود و به داستان های مردم گوش داد و در ادامه، با نکته برداری از گفته های مصاحبه شوندگان، به آنها کمک کرد که حرف های خود را جمع بندی کنند.

در بخش بعدی برنامه روز دوم، موضوع چگونگی تهیه و برنامه های تعمیم الگو های موفق اجتماعی محور در ایران توسط مهندس لاله دارایی، هماهنگ کننده دفتر تسهیلات کوچک محیط زیست جهانی(GEF) دفتر سازمان ملل متحد در ایران ارائه شد. وی در این بخش که با پرسش و پاسخ همراه بود گفت: برای اجرای پروژه های جامعه نگر، باید به تمام نکات مانند شرایط طبیعی و اقلیمی توجه داشت زیرا حساسیت های جامعه های مختلف متفاوت است و نباید در شیوه جامعه محور، خواسته خود را به عنوان خواسته افراد دیگر تحمیل کرد.

وی افزود: باید فرصتی برای ارتباط فرهگی، زبانی و گفتگویی و برنامه ریزی با لایه هایی در گروه های برنامه ریزی برقرار کنیم و ابیات سازمان محلی، ادبیاتی است که باید وارد توسعه شود. زیرا در حال حاضر مشارکت مردم حذف شده است.

در ادامه، دارایی کتاب هایی را در خصوص موضوع ارائه خود معرفی کرد و به بیان مدیریت مشارکتی پرداخت و گفت: مدیریت مشارکتی به 2 دسته تقسیم می شود. این مدیریت معمولاً به صورت گروه های متعدد، سطوح متعدد و تخص های متعدد اعمال می شود. همچنین باید فرآیند همگرا باشد نه واگرا و تلاش شود که منافع و حساسیت همه اعضای مشارکت کننده در نظر گرفته شود. مذاکره، تصمیم گیری اشتراکی و سود ذینفعان از عوامل مدیریت مشارکتی محسوب می شوند.

بخش آخر برنامه روز دوم به فعالیت گروهی حاضرین پیرامون شناسایی عوامل مؤثر طراحی و اجرای برنامه های تعمیم پروژه بازآفرینی شهری با مشارکت سایر دست اندرکاران اختصاص یافت و سوالات مرتبط با موضوع، توسط تسهیلگران طرح و توضیح داده شد.

با توجه به مباحث متنوع و مفید ارائه شده در روزهای اول و دوم کارگاه تعاملی بازآفرینی شهری با رویکرد مشارکت مردمی که در قالب های مختلف ارائه، پرسش و پاسخ و کارگاه عملی صورت گرفت، زمینه ای را برای ارتقای دانش و مهارت کارشناسان حاضر در این دوره فراهم نمود تا با بازگشت به شهر و استان خود با کوله باری از تجربه و اگاهی در حوزه بازآفرینی شهری که جزو مباحث روز علم شهرسازی در جهان و ایران محسوب می شود بتوانند گام های مؤثری در بازآفرینی بافت شهری خود بردارند. امید می رود در قزوین نیز بتوان از چنین ظرفیت هایی برای ارائه طرح های بازآفرینی موفق بافت های شهری بهره مند شد.